De virtuele sigaar van Sigmund

Philip doet zijn ogen dicht. Even terug naar zijn ademhaling. Vier tellen in, vier tellen vast en vier tellen uit. Zijn vriend Joost noemt het de Navy SEAL-techniek. Dat die lui zo aanleggen vlak voor een schot. Je geest tot rust brengen, het lichaam volgt, en dan precies tussen twee hartslagen: paf! 

Philip vraagt zich af het werkt. De hak van zijn rechtervoet tikt onregelmatig op de marmeren vloer. Hij frunnikt aan zijn oorlel. Nora stuurt hem een opbeurend berichtje: ‘Go tijger, je kan dit. Sta in je kracht!’

Philips mondhoeken krullen ongewillig naar beneden. Op het display in de wachtruimte verschijnt nummer 76. Alsof het zo had moeten zijn, verzucht Philip. Het geboortejaar van zijn vader. 

Philip sloft naar kamer 4. Daar is hij dan. Hartelijk als altijd, tenminste aan de buitenkant. ‘Philip, ik heb je gemist!’ Philip antwoordt bewust een fractie te laat. ‘Ik ook, pa. Het is veel te lang geleden.’ 

Stilte. Ze kijken elkaar aan. ‘En Bernadette?’ vraagt zijn vader. Philip schuift met zijn billen heen en weer. ‘Ah, ik weet al genoeg, Philip. Het is ok.’ 

De glimlach blijft hangen. De Deep Fake hologram van zijn overleden vader flikkert merkwaardig in de kamer. Gepauzeerd.

Philip draait zich om. Subtiel gekuch. Een man van een jaar of zestig met een kaal voorhoofd, witte snor en baard, kijkt hem streng aan. Hij draagt een driedelig bruin pak. Een antiek horloge tikt in een klein zakje in zijn jacquet. In zijn rechterhand houdt hij nonchalant een smeulende sigaar. 

Philip zucht. ‘Oja, Sigmund. Ik was even vergeten dat ik jou had gekozen vandaag.’ 

Verdieping! Hieronder lees je meer over de achtergrond van dit toekomstscenario, mijn eigen werk over dit thema en interessante lees- en kijktips.

Achtergrond van het scenario

Dit korte verhaal heb ik geschreven op basis van een opdracht die ik recent heb gedaan voor RINO Zuid. Dit is een regionaal opleidingsinstituut voor opleidingen en nascholing in de geestelijke gezondheidszorg. In juni 2022 gaf ik daar een lezing over (technologische) trends in de psychiatrie en psychologie.

Ik heb veel ervaring met lezingen en workshops in de gezondheidszorg, maar vrijwel niet in de GGZ. In 2019 gaf ik een gastcollege aan psychologiestudenten van de Universiteit Utrecht, maar dat was het enige. Een leuke uitdaging dus!

Nadat ik de lezing had gegeven, gingen de deelnemers met elkaar in gesprek over wat de ontwikkelingen betekenen voor de cliënt en de professional van de toekomst. Dat waren mooie gesprekken, waar naast ikzelf ook nog een student en ervaringsdeskundige bij waren.

In de trein terug vanuit Eindhoven maakte ik een begin met het scenario dat je hierboven hebt kunnen lezen. In de toekomst neemt naar verwachting de zorgvraag toe, maar het aantal beschikbare professionals juist af. Dit wordt ook wel de zorgkloof genoemd.

Zouden digitale klonen een oplossing kunnen zijn? Nu zijn er al chatbots voor bepaalde aandoeningen. En als je dan mag kiezen, waarom geen iconische psychiater als Sigmund Freud?

Deep fakes zijn ook een mogelijkheid, zodat je kan praten met je overleden dierbaren om het verdriet te verwerken. Bekijk bijvoorbeeld deze korte documentaire (20 minuten) uit 2020. De techniek in de documentaire is verouderd ten opzichte wat er nu kan, maar de emoties van de nabestaanden zijn indrukwekkend.

PS. Bekijk hier de presentatie van mijn lezing bij RINO Zuid.

Into the Rabbit Hole

Artikelen, boeken, podcasts, video’s, documentaires en meer over dit thema:

PAPER 1 / Lentis, een GGZ-instelling in Groningen, onderzoekt het effect van gecombineerde leefstijlinterventie bij patiënten met stemmings- en/of angststoornissen. Denk aan aandacht voor voeding, beweging en slaap. De eerste studie werd gedaan bij een kleine groep van 9 patiënten, maar de resultaten zijn veelbelovend.

Kortom, niet alles hoeven we op te lossen met medicatie of technologie (al kost deze methode wel veel begeleiding, begreep ik van een van de onderzoekers).

DOCUMENTAIRE 2 / In de zesdelige documentaireserie 100 dagen in je hoofd draaien Tim den Besten en Nicolaas Veul mee in een psychiatrische kliniek. Indrukwekkend om te zien waar de cliënten en de professionals mee te maken hebben.

Plus: de makers zijn zelf open over wat dit werk met ze doet en welke inzichten het ze geeft.

KIJKEN 3 / Een paar maanden geleden zijn Susan en ik (eindelijk) begonnen met de serie The Sopranos (een 9,2 op iMDB). In de serie volg je maffiabaas Tony Soprano, die na een aantal gebeurtenissen thuis en op zijn werk in therapie gaat bij dokter Melfi.

Dit maakt de serie goed: een antiheld als hoofdpersoon, markante familieleden (zoals moeder Soprano), de wisselwerking met de psychiater; en dat allemaal in de context van maffiageweld aan het begin van de 21e eeuw aan de oostkust van de VS.

Bedankt voor het lezen van dit scenario! Heb jij een vraag of een opmerking, laat dan een reactie achter!