BOEKENTIPS

Boeken over de toekomst, biohacking, wetenschap en technologie fascineren me. Naast dat ik zelf auteur ben van het boek Biohacking (2018) en Supermens (2020), verlies ik me vaak in boeken. Door het lezen van boeken kom ik aanraking met concepten, ideeën, successen, fouten en filosofieën van experts en ervaringsdeskundigen. 

Hieronder staat per thema een overzicht van de beste boeken die ik tot nu toe over dat betreffende thema heb gelezen. Wil je weten wat ik nog meer heb gelezen, wat ik momenteel lees en wat ik nog wil lezen? Volg me dan op Goodreads, een soort social media platform voor boeken. 

Overigens heb ik niet alleen boeken over de toekomst, wetenschap en technologie in dit overzicht opgenomen. Verder naar beneden lees je mijn tips over andere thema’s zoals productiviteit, filosofie, sciencefiction, waargebeurde verhalen, biografieën en persoonlijke favorieten.

MIJN BOEKEN

Biohacking

Biohacking is een verzamelnaam voor alles op het gebied van mensverbetering met behulp van technologie. Wat zijn de trends hierin en hoe zal dit zich ontwikkelen in de toekomst? En welke impact heeft dit op ons als mens, bedrijven en de maatschappij?

In dit boek zet ik uiteen wat wordt verstaan onder de term biohacking aan de hand van het Biohacking Model. Vervolgens schets ik verschillende scenario’s voor de toekomst, bespreek ik de ethische grenzen en hoe we nu concreet verder moeten gaan.

Supermens

Pillen om slimmer te worden. Een ring die je slaap meet. Implantaten waarmee je kan betalen. Genetische modificatie om gespierder te worden. Machines aansturen met je gedachten. De supermens is geen sciencefiction meer.

In dit boek neem ik je mee op reis. Van LSD microdoseren in Silicon Valley tot oogimplantaten in Hoofddorp. Van robotpakken op het Groningse platteland tot gekloonde honden in Zuid-Korea. Van onderhuidse chips in een Rotterdamse discotheek tot nieuwe zintuigen in Finland.

ONTVANG MAANDELIJKS MIJN BOEKENTIPS

Iedere maand deel ik in mijn nieuwsbrief interessante boeken, series, films en andere media op het gebied van biohacking, mensverbetering, biotech en meer.

Wil je die ontvangen? Schrijf je hieronder gratis in, ik heb alleen je e-mailadres nodig.

KLIMAAT

The Ministry for the Future – Kim Stanley Robinson

In dit fictief verhaal volg je een soort agentschap in Zurich, Zwitserland, dat is opgericht om klimaatverandering tegen te gaan. Ik vind het een subliem boek, omdat het allerlei kanten van het probleem én mogelijke oplossingen belicht. Het grootste inzicht voor mij is de mate waarin alles moet veranderen. Met alleen technologie zijn we er niet. Bijvoorbeeld: oliemaatschappijen en naties hebben nog voor miljarden euro’s aan toekomstige olie, gas en kolen in hun boeken staan. Als we stoppen met deze fossiele brandstoffen, gaan zij deze activa dan zomaar afschrijven en dikke verliezen maken?

Omarm de chaos – Jan Rotmans

Hoe komen ingrijpende en onomkeerbare kantelingen van systemen in de samenleving tot stand? Hoe worden die kantelingen gestuurd en hoe kun je ze beïnvloeden? Dit zijn vragen waar Jan Rotmans, hoogleraar Transitiekunde aan de Erasmus Universiteit, zich mee bezig houdt. In dit boek werkt hij zijn ideeën en visie over transities, kantelingen en systeemveranderingen verder uit. Overigens: niet dat alle veranderingen, transities en kantelingen slagen. Het huidige systeem, met al haar belangen en macht, kan zich uiteindelijk aanpassen of toch te sterk blijken. Maar ook: als individu heb je meer impact dan je denkt. Want mensen maken systemen. Een hoopvol boek.

Web of Meaning – Jeremy Lent

In dit fraaie boek laat Lent zien dat dominante wereldbeelden, zoals het wetenschappelijk reductionisme en het kapitalisme, vaak gebaseerd zijn op verkeerde of misleidende veronderstellingen. Op basis van wetenschap, inzichten uit de natuur en lessen van inheemse volkeren blijkt dat veel conventionele wijsheden eigenlijk niet kloppen. Zijn betoog is dat we voor diepgaande verandering op een fundamenteel andere manier naar de wereld moeten kijken. Meer integraal, holistisch en verbonden (met elkaar, de natuur en de wereld). Klinkt zweverig, maar het boek is dat niet.

TOEKOMST

Life 3.0 – Max Tegmark

Zeer toegankelijk boek over de vorderingen in kunstmatige intelligentie. Hoe automatisering ons leven zal veranderen, of we bang moeten zijn voor een wedloop in automatische wapens (het antwoord: ja) en of machines het menselijk leven zullen vervangen. Fijne schrijfstijl, met een onderbouwing die je van een professor natuurkunde mag verwachten. Vooral de proloog over het Omegateam was smullen.  

The Inevitable – Kevin Kelly

Een van mijn favoriete toekomstdenkers is technologiefilosoof Kevin Kelly. In dit boek beschrijft hij 12 onvermijdbare trends voor de toekomst. Zonder claims over de precieze uitwerking op ons leven, maar op een hoger abstractieniveau en toch zonder dat het vaag is. Fijn om huidige ontwikkelingen aan zijn ideeën te spiegelen. Zijn handgeschreven persoonlijke boodschap voorin het boek maakt het voor mij af. 

Technology vs. Humanity – Gerd Leonhard

In dit boek merkte ik dat Gerd Leonhard als Zwitser de Europese school van futuristen vertegenwoordigd, als je tenminste van zo’n dergelijke school kan spreken. Hij richt zich namelijk meer dan zijn Amerikaanse collega’s op de sociale en culturele impact van technologische verandering. De kernboodschap: we hebben moraal en ethiek nodig om onszelf niet opzij te laten schuiven door giftige technologie(bedrijven).

TOEKOMST VAN DE MENS

Hacking Darwin – Jamie Metzl

Darwins natuurlijke selectie en willekeurige mutaties zijn iets uit het verleden. Met genetische modificatie beheersen we als mens het leven: onnatuurlijke selectie en gerichte mutaties. Metzl schreef een uitgebreid en toegankelijk boek over de toekomst van de mens. Van de opvolgers van CRISPR/cas9 tot genetische doping in sport en de wapenwedloop tussen de Verenigde Staten en China.

Next Nature – Koert Van Mensvoort

Koert van Mensvoort heeft een bijzonder profiel. Hij is kunstenaar, filosoof en wetenschapper. Hij is vooral bekend als oprichter van het Next Nature Network (NNN), een organisatie dat staat voor een nieuw perspectief op de verhouding tussen technologie en natuur. Dit boek legt die filosofie op een duidelijke manier uit: natuur en technologie staan niet los van elkaar.

Welkom in het Novaceen – James Lovelock

Na het lezen van dit boek was ik zowel opgetogen als verward. Opgetogen omdat het boek is geschreven door de 100-jarige James Lovelock, een excentrieke Britse wetenschapper en uitvinder. In dit boek betoogt Lovelock dat we een nieuw tijdperk betreden. In het Novaceen hebben electronica en kunstmatige intelligentie het voor het zeggen. Wij als mens zijn dan irrelevant, vandaar mijn verwardheid. 

MENSHEID

Sapiens – Yuval Noah Harari

Een korte geschiedenis van de mensheid. Op weergaloze wijze heeft Harari dit kernachtig beschreven met de juiste balans tussen diepgang en abstractie. Belangrijkste les voor mij: dat mensen in steeds wisselende samenstelling met elkaar kunnen samenwerken maakt dat we de dominante soort op aarde zijn geworden.

Zwaarden, paarden en ziektekiemen – Jared Diamond

Verplicht lezen als je de huidige machtsbalans in de wereld wil begrijpen. De huidige heerschappij van het Westen is bijvoorbeeld te verklaren door de grote hoeveelheid makkelijk te domesticeren gewassen en dieren, in combinatie met nog een aantal andere geografische factoren. Deze voorsprong leidde onder meer tot de ontwikkeling van het schrift en politieke organisatie.

Factfulness – Hans Rosling

Niet voor niets is Bill Gates lyrisch over dit boek. De wereld is er beter aan toe dan we denken. Uiteraard zijn er zorgen, maar door ons te richten op de feiten kunnen we de problemen beter aan. Het boek leest lekker weg, onder meer door de leuke anekdotes, treffende verhalen en grappige illustraties.

MAATSCHAPPIJ

Donut Economie – Kate Raworth

Econoom Kate Raworth pleit voor een nieuw economisch model. Omdat woorden en beelden een grote invloed hebben op ons denken, introduceert ze het model van de donut. Het draait niet om winstmaximalisatie en aandeelhouderswaarde, maar om de economie binnen de grenzen van de donut te houden: die van menselijk welzijn en van de planeet. Must read. 

To Save Everything, Click here – Evgeny Morozov

Met alle hosanna van utopische vooruitzichten door technologische vooruitgang leek het me verstandig een tegengeluid te lezen. Morozov voldoet hier zeker aan: scherpzinnig, bijdehand en af en toe nukkig haalt hij allerlei fabels en overtuigingen onderuit. Dit boek maakte dat ik anders naar quantified self ging kijken en kritischer werd naar online diensten die ik gebruik.  

Op de vleugels van Icarus – Peter-Paul Verbeek

In de zomer van 2018 maakte ik onder leiding van Robin Rotman samen met professor Peter-Paul Verbeek voor BNR en het Financieele Dagblad een podcast over de toekomst van de mens. Verbeeks persoonlijkheid wordt weerspiegelt in dit boek. Hij is niet pessimistisch of restrictief tegenover nieuwe technologie, maar positief en opbouwend. Soms wat academisch, maar verplichte kost voor technologie-ethici in Nederland. 

BIOHACKING

Make Way for the Superhumans – Michael Bess

Historicus en professor Michael Bess verdiepte zich in de toekomst van mensverbetering. Naast een beschrijving van vorderingen in wetenschap en technologie is een sterk punt van dit boek dat hij zich richt op sociale, culturele en maatschappelijke gevolgen van mensverbetering. Kijk: mijn samenvatting op YouTube.

Homo Deus – Yuval Noah Harari

De toekomstige mens heeft de mogelijkheden van een god. Met wetenschappelijke vooruitgang komt onsterfelijkheid en digitaal bewustzijn in zicht. Maar Harari beschrijft ook de keerzijde: past het humanisme hier nog bij als bedrijven ons met behulp van data beter kunnen voorspellen dan wijzelf? Kijk: mijn samenvatting op YouTube.

Evolving Ourselves – Juan Enriquez

De krachtigste motor van menselijke evolutie is de mensheid nu zelf. Van stijgende obesitascijfers door fastfood tot het wijzigen van ons DNA met CRISPR/cas9. We maken de grootste shift mee van onze soort: van natuurlijke selectie en willekeurige mutaties naar onnatuurlijke selectie en nauwkeurige mutaties. Korte hoofdstukken met soms prikkelende stellingen. Kijk: mijn samenvatting op YouTube.

TRANSHUMANISME

De Mensmachine – Mark O’Connell

O’Connell maakt een rondgang langs allerlei substromingen binnen het transhumanisme. Van Randal Koene die hersenen wil uploaden tot een presidentskandidaat die sterfelijkheid wil uitbannen. Een fijn geschreven boek met kleurrijke personages, waarin de schrijver zijn eigen twijfels en fascinaties deelt.

The Singularity is Near – Ray Kurzweil

De messias van Silicon Valley, Ray Kurzweil, betoogt dat de singulariteit nabij is. In de 21e eeuw zal kunstmatige intelligentie het menselijke intellect overstijgen. In dit boek onderbouwt hij zijn voorspellingen en onderstreept dat de transformatie naar een kunstmatige levensvorm een logische stap is. 

Ending Aging – Aubrey de Grey en Michael Rae

De goeroe van het onderzoek naar veroudering (of beter gezegd: het stoppen hiervan) is Aubrey de Grey. In dit boek beschrijft hij de zeven redenen van veroudering en manieren om dit tegen te gaan. Een basisboek over de vorderingen in (bio)technologie rondom anti-aging. 

DIGITALISERING

Permanent Record – Edward Snowden

Edward Snowden riskeerde alles: een hoog inkomen, een comfortabel leven op Hawaï en de relatie met zijn vriendin en familie. Dit boek neemt je mee vanaf zijn kindertijd, zijn beslissing om voor de Amerikaanse inlichtingendiensten te gaan werken en uiteindelijk het bekende beeld van de hotelkamer in Hong Kong. Hij onthulde het Amerikaanse systeem van massasurveillance, hoe dit kon ontstaan en wat hij zelf heeft moeten doorstaan. Indrukwekkend.  

Het is oorlog, maar niemand die het ziet – Huib Modderkolk

Aan de hand van een aantal verhalen beschrijft Modderkolk de wereld van hackers en geheime diensten. Zonder dat we er bewust van zijn, worden we continu aangevallen en gaan we (als Nederland) ook in het offensief. Modderkolk heeft jarenlang aan dit onderwerp gewerkt en wordt daarom (af en toe) vertrouwd door medewerkers van Nederlandse inlichtingendiensten. Door de anekdotes en verhalen leest dit boek als een trein. 

De Coders – Clive Thompson

Elk tijdperk heeft zijn eigen toonaangevende beroepsgroep. In de negentiende eeuw waren het juristen (bij de vorming van rechtsstaten), in de twintigste eeuw bankiers (financiële markten) en ingenieurs (inrichting van steden). Nu zijn het de programmeurs. Hoe is dat ontstaan, wie zijn het, hoe denken ze en hoe sturen ze onze wereld? Thompson valt niet in flauwe vooroordelen over nerds, maar is oprecht geïnteresseerd en breed georiënteerd.

OVERHEID

Future Politics – Jamie Susskind

In welke mate willen we dat onze levens worden bestuurd en gecontroleerd door machtige digitale systemen? Geschreven door een bevlogen Britse advocaat en dat merk je: eloquent geschreven, heldere opbouw van overtuigende argumenten en onderkoelde humor. Hij legt de impact van technologische ontwikkelingen naast politieke concepten zoals macht, vrijheid, democratie en gerechtigheid. Niet alleen relevant voor politici, bestuurders en ambtenaren, maar voor iedereen.

Jouw baan gaat verdwijnen en dit is de oplossing – Andrew Yang

Kunstmatige intelligentie, robotisering en automatisering hebben een steeds grotere invloed op de maatschappij. Hoewel de focus van de voormalige presidentskandidaat ligt op de VS, is het voor Nederland en Europa ook heel relevant. Heel goed: hij doet concrete voorstellen, zoals een sociale dienstplicht, mensgericht kapitalisme en het basisinkomen. Leest lekker weg.

The Power Broker – Robert Caro

Tijdens de COVID-19 quarantaine in 2020 las ik dit meesterwerk met maar liefst 1.166 pagina’s. Robert Caro beschrijft het leven van Robert Moses die een enorme impact heeft gehad op de ruimtelijke inrichting van de stad New York tussen 1930 en 1960. Dat klinkt saai, maar niets is minder waar. Moses is de ‘Power Broker’ en deed alles om aan de macht te komen en te blijven. 

GEZONDHEIDSZORG

De Geknipte Genen – Hetty Helsmoortel

Jennifer Doudna en Emmanuelle Charpentier wonnen in 2020 de Nobelprijs voor de Scheikunde voor hun onderzoek naar CRISPR/cas9. In dit boek legt Helsmoortel de methode voor genetische bewerking duidelijk uit, inclusief de toepassing op mensen en ethische dilemma’s. Verhelderend. PS. In de podcast Nerdland (aanrader!) geeft ze maandelijks een update over de vooruitgang in het onderzoek naar en toepassingen van CRISPR/cas9.

Behave – Robert Sapolsky

Geweldig boek. Mijn belangrijkste take-away: de invloed van biologie op gedrag is echt genuanceerd. Genen, hormonen en de structuur van bepaalde hersenengebieden zijn belangrijk, maar niet allesbepalend. Context is essentieel, van opvoeding en omgeving tot wanneer je voor het laatst hebt gegeten of wat je ziet (in een rommelige sfeer worden mensen conservatiever). Inhoud voelt soms droog, maar de persoonlijke verhalen en leuke grapjes tussendoor maken dit boek zeer lezenswaardig.

Het Lichaam – Bill Bryson

De magnifieke schrijver Bryson beschrijft in elk hoofdstuk een lichaamsdeel of onderdeel van ons lichaam. Op een fijne manier weet hij feiten over de menselijke biologie te combineren met wonderlijke anekdotes van pionierende artsen tot bijzondere experimenten. Bijvoorbeeld de aderlating van George Washington of het verhaal van de eerste pacemaker door Åke Senning en Rune Elmqist. Mijn grootste inzicht: ongelofelijk hoe veel de natuur eigenlijk zelf al fantastisch regelt in ons lijf.

WETENSCHAP

The Selfish Gene – Richard Dawkins

Het gen is de drijfveer van evolutie, niet een soort en zeker geen individu. Alle soorten, waaronder ook de mens, zijn wat we zijn vanwege de kracht van genen die zichzelf laten overleven door het maken van kopieën van zichzelf. Dawkins introduceert in dit boek ook memen: verspreiding van informatie door cultuur in sociale netwerken. Klassieker.

The Gene – Siddhartha Mukherjee

Van de Oostenrijkse monnik Mendel, via Watson, Crick en Franklin, naar het Human Genome Project en CRISPR/cas9. Gerenomeerd kankeronderzoeker en begenadigd schrijver Siddhartha Mukherjee vertelt met enthousiasme het chronologische verhaal van DNA. Hij geeft context bij explosieve thema’s zoals de relatie tussen genetica en seksuele voorkeur, persoonlijkheid en succes. Na het lezen van dit boek heb je meer dan uitgebreide basiskennis over de bouwstenen van het leven. 

De antwoorden op de grote vragen – Stephen Hawking

Met een gezonde dosis Britse humor schrijft wijlen Stephen Hawking over natuurkundige principes die ik nog steeds niet kan begrijpen. Zoals het ontstaan van het heelal, de kans op buitenaards leven en het ontbreken van tijd nabij zwarte gaten. Zonder getallen of formules, maar met pakkende verhalen en metaforen. Genieten.

RUIMTEVAART

To Be Taught, If Fortunate – Becky Chambers

In de toekomst gaan menselijke ontdekkingsreizigers het sterrenstelsel in om nieuwe planeten te ontdekken. Het doel is om te verkennen of op die planeten leven mogelijk is en of de aarde daar een kolonie kan stichten. Dat is de kern van deze moderne novelle. Voor mij als biohacker is het leuke aan de novelle dat de ruimtereizigers zelf zijn aangepast voor het leven in het heelal, zoals genetische bescherming tegen straling en patches tegen tumoren.

The Martian – Andy Weir 

Het verhaal van Weir heb ik eerst als audioboek geluisterd. Wat een plezier! Astronaut Mark Watney, tevens botanisch specialist, blijft na een ongeluk onbedoeld achter op de planeet Mars. Hij moet al zijn kennis en handigheid in zetten om te overleven. In 2015 verfilmd door regisseur Ridley Scott met Matt Damon als hoofdrolspeler. 

Ik ga naar Mars en neem mee – Mary Roach

Populair-wetenschappelijk boek over het onderzoek naar ruimtereizen op aarde. Het is een grappig, inzichtelijk en af en toe een maf boek. Zo schrijft Roach een heel hoofdstuk over het onderzoek naar het doen van ontlasting in ruimtestations. Op een serieuzere noot gaat het ook over onderzoek naar crashes, experimenten met dieren in de ruimte en psychologische testen voor aspirant astronauten.  

DENKEN

Thinking fast and slow – Daniel Kahneman

Voor zijn werk als psycholoog won Daniel Kahneman in 2002 de Nobelprijs voor de Economie. Zijn onderzoek naar de menselijke psyche wordt uitvoerig belicht in dit boek. Het is een dikke pil, maar oh zo interessant. De kern is het samenspel tussen de twee denksystemen die we hebben: intuïtief en weloverwogen. Must-read als je veel (belangrijke) beslissingen moet nemen.

The Skeptic’s Guide to the Universe – Steven Novella

Onze wereld zit vol met misinformaties, vooroordelen en samenzweringstheorieën. Naast het uitleggen van allerlei type denkfouten gaan de auteurs ook in op historische casussen en leuke anekdotes. Kortom, een fijne stoomcursus om meer sceptisch te denken. Niet makkelijk, wel belangrijk. Ze hebben een wekelijkse podcast in dezelfde stijl: vlot, grappig en met diepgang. 

Waking Up – Sam Harris 

In het voorjaar van 2020 volgde ik een introductiecursus Zen. Dit boek sluit daar perfect op aan. Harris legt op een wetenschappelijke en niet-zweverige manier uit wat spiritualiteit is, zonder te vervallen in dogma’s van religie of New Age cults. Zijn podcast Making Sense luister ik ook regelmatig (en is veel breder dan alleen spiritualiteit).

FILOSOFIE

Antifragile – Nassim Nicholas Taleb

Het tegenovergestelde van fragiliteit is niet stevigheid, maar antifragiliteit. De uitgesproken econoom Taleb betoogt dat organisaties en mensen moeten streven om sterker te worden door tegenslag. Naast ideeën deelt hij ook strategieën (zoals de barbell strategie) in dit complexe en soms lastig leesbare boek. 

The Subtle Art of Not Giving a F*ck – Mark Manson

Verreweg het beste boek dat ik heb gelezen over persoonlijke ontwikkeling. Heerlijk geschreven met tegendraadse adviezen en pakkende voorbeelden. De kern: een perfect leven zonder problemen bestaat niet. Omarm je tegenslagen, want daar ligt groei en geluk. Tussen de scherpzinnige grappen en flauwe humor ligt een schat aan levenslessen in dit boek. 

The Daily Stoic – Ryan Holiday

Dit boek is opgedeeld in 365 delen: één deel voor elke dag. ‘s Ochtends direct na het opstaan en ‘s avonds vlak voor het slapen lees ik de quote en de beschrijving daarvan. De quotes van onder andere Seneca en Marcus Aurelius zijn afkomstig uit het Stoïcisme, een levensfilosofie die zich op kritische zelfreflectie en plichtsbesef. Het boek staat op mijn ereader zodat ik het altijd bij me heb. 

PRODUCTIVITEIT

Atomic Habits – James Clear

Succes behaal je niet ineens. In dit boek beschrijft blogger James Clear hoe rituelen en gedrag je leven beïnvloeden. De dingen die je dagelijks of wekelijks doet, die maken over een langere looptijd het verschil. Een praktisch boek met tips om goede gewoontes vol te houden en slechte gewoontes af te bouwen. Aanrader.

Deep Work – Cal Newport

Computerwetenschapper Newport maakt duidelijk dat de grootste (intellectuele) prestaties voortkomen uit focus, flow en doorzettingsvermogen. Dit noemt hij ‘diep werk’. Het vermogen om dit type werk te doen, wordt steeds zeldzamer met digitale afleiding. Effect van dit boek: diep werk heeft prioriteit in mijn werkweek. 

The 4-Hour Work Week – Tim Ferriss

Door het lezen van dit boek startte ik met online ondernemen en bloggen over persoonlijke experimenten op Project Leven. Nog belangrijker zijn de projecten die Ferriss zelf heeft geprobeerd om zijn productiviteit te verhogen. Nummer één tip: tijd is je belangrijkste hulpbron. Veruit het beste boek dat hij heeft geschreven. 

4000 weken – Oliver Burkeman

Vierduizend. Dat is het aantal weken dat je op aarde hebt als je 80 jaar oud wordt. Dit boek van Oliver Burkeman doet mij beseffen hoe weinig dat eigenlijk is. Dit boek is echter helemaal niet deprimerend. Het boek helpt om prioriteiten te stellen en je keuzes over waar jij je kostbare tijd en aandacht wil geven.

Het is daarmee niet het zoveelste boek over hoe je nog productiever wordt en nog meer uit het leven kan halen. Na het lezen van dit boek voelde ik me een stuk lichter en minder bezwaard als ik een dagje wat rustiger aan doe.

CREATIVITEIT

Loonshots – Safi Bahcall

Auteur Safi Bahcall is zowel natuurkundige en innovatieadviseur. In dit boek toont hij bedrijven baanbrekende innovaties creëren en implementeren. Hij doet dit aan de hand van vier vuistregels (zoals fasescheiding en dynamisch evenwicht). Die regels illustreert hij met natuurkundige principes en praktische voorbeelden. Het boek veranderde mijn blik op ondernemerschap, vernieuwing en leiderschap. 

Show your work – Austin Kleon

Dit boek las ik op het juiste moment. Soms heb ik zelf moeite om mijn eigen werk met de wereld te delen, bijvoorbeeld op social media. Een goede kennis (bedankt, Sam!) gaf me als tip om dit boek te lezen. Belangrijkste lessen voor mij: deel niet alleen het eindproduct, vertel goede verhalen en wees niet bang om jezelf te tonen. Lees dit boek als je soms twijfelt aan de impact van je creatieve werk op anderen.

What to do when it is your turn – Seth Godin

Dit is meer een koffietafelboek dan een leesboek. Schitterend vormgegeven en inspirerend boek met verhalen met motivatie om te beginnen met je onderneming, project of creatieve werk. Een van de minst bekende boeken van de meest prominente marketingbloggers ter wereld. Wat mij betreft onterecht. Dit boek zet aan tot reflectie en actie.

PERSOONLIJKE ONTWIKKELING

Quiet – Susan Cain

Ik ben een introvert. Voor mij was dit boek daarom was een feest van herkenning. In onze maatschappij lijkt dat extravert de norm is, bijvoorbeeld in de politiek en in de (social) media. De belangrijkste boodschap van Cain is dat er niets mis is met introvert zijn. Het is niet hetzelfde als verlegen zijn, maar het heeft te maken met waar je energie van krijgt. Soms wat te veel verhalen en voorbeelden, maar zeker een must-read als je soms aan jezelf twijfelt als introvert. 

Rise of the Superman – Steven Kotler

Flow is een optimale staat van bewustzijn waarin je het besef van tijd verliest en alles automatisch lijkt te gaan. Andere beschrijvingen van sporters, muzikanten en artiesten zijn ‘in the groove’ of ‘in the zone’ zijn. In dit boek vertelt Kotler over extreme atleten zoals basejumpers. Hoe komen ze in flow, wat gebeurt er in hun lichaam en wat kunnen wij daarvan leren. Flow is zalig. 

Extreme Ownership – Jocko Willink

Willink is een ex-NAVY SEAL en werd meerdere keren uitgezonden op missie naar Irak. Als kleine jongen speelde ik graag soldaatje in het park en nog steeds lees ik graag oorlogsverhalen. Dit boek combineert dat element met lessen over leiderschap en organisatieontwikkeling. Kern van het boek: als leider ben je verantwoordelijk. Altijd.

SCHRIJVEN

On Writing Well – William Zinnser

In het voorjaar van 2020 volgde ik de cursus wetenschapsjournalistiek. Een paar jaar eerder had ik dit boek van Zinnser gelezen. Veel van de ideeën en tips uit dit boek kwamen terug in de cursus. In het schrijven van mijn boeken en artikelen probeer ik ze nog steeds toe te passen, zoals: wees jezelf, maak dingen niet onnodig complex en schrijf op wat jij interessant vindt. Degelijk boek over schrijven. 

The War of Art – Steven Pressfield

Niet zozeer praktische tips, maar een boek dat nadrukkelijk gaat over emotie, uitstelgedrag en instelling. Pressfield schrijft vooral over de Weerstand. Iedere maker heeft er last van. Ik ook. Hoe breek je daar doorheen, elke dag weer? Must read voor creatievelingen en makers, of je nu artikelen, boeken, kunst, muziek, audio, video of andere dingen creëert. Belangrijkste tip: niet wachten op inspiratie, maar gewoon beginnen. 

Perennial Seller – Ryan Holiday

De kracht van Holiday is dat hij persoonlijke verhalen, oude filosofische ideeën en biografieën gebruikt om zijn punt te maken. Dit boek gaat over hoe je iets kan maken met blijvende waarde. Het zijn boeken, films, series en albums die blijven verkopen en ondanks hun ouderdom nog steeds onze cultuur vormen. Leuke voorbeelden, van de Beatles en Iron Maiden tot Star Wars en Tim Ferriss, zowel over het maken als de marketing.

PRESENTEREN

TED Talks – Chris Anderson

In 2018 mocht ik spreken op TEDx Delft. Als TEDx spreker werkte ik een aantal maanden met een coach aan mijn presentatie, zowel qua inhoud als stijl en vorm. Veel van de tips in dit boek kwamen mij daarom bekend voor. De auteur, ook de curator van TED, deelt zijn inzichten in overzichtelijke hoofdstukken met veel voorbeelden. Het is een breed boek, het gaat bijvoorbeeld ook over de voorbereidingen (o.a. de zogenaamde griezelvallei) en kledingkeuzes. Must read voor elke aankomende public speaker.

Verbaal Meesterschap – Remco Claassen

Grappig genoeg gaat het eerste deel van dit boek niet over spreken of presenteren. Het gaat over beter luisteren; als betere luisteraar ben je een effectievere communicator. Het tweede deel gaat over methoden en technieken om een betere spreker te worden. Omdat ik destijds ook lid was van Toastmasters, kon ik veel inzichten direct uitproberen. Dat is gelijk mijn tip: zorg dat je het lezen kan combineren met de praktijk. Het boek is vlot geschreven, de grappige illustraties werken verhelderend en de humor is soms wat plat. Toch kan ik dat van de uitgesproken Remco Claassen goed hebben. Vakman. 

The Workshop Survival Guide – Devin Hunt

Naast het geven van lezingen en webinars, vragen klanten mij steeds vaker of ik een workshop wil geven. Dit is mijn handboek als ik start met de voorbereidingen van zo’n sessie. Ik maak eerst een opzet met de verwachtingen van de deelnemers: wat hopen ze te leren, wat is hun niveau en ervaring? Hierna bouw ik mijn sessie op met passende werkvormen, genoeg afwisseling en buffers om de tijdsplanning te halen. Dank Arthur en Sam voor deze boekentip!

BEDRIJFSLEVEN

Amazon Ontketend – Brad Stone

Amazon is anno 2021 een van de grootste bedrijven ter wereld. Gestart als een online boekwinkel, leveren ze nu bijvoorbeeld ook clouddiensten, hebben ze een filmstudio en bieden ze een marktplaats aan. Oprichter Jeff Bezos nam ook nog eens de krant The Washington Post over en richt zich met Blue Origin op ruimtereizen. In dit boek beschrijft Stone de waanzinnige groei van het bedrijf, inclusief de negatieve kanten zoals de omgang met hun eigen medewerkers (m.b.t. COVID, vormen vakbonden, etc.) en toeleveranciers.

Super Pumped – Mike Isaac

Een fascinerend verhaal over Uber, een snelgroeiend technologiebedrijf in Silicon Valley. De auteur schrijft over de buitensporige leefstijl van extravagante oprichter en CEO Travis Kalanick, het toxische seksistische gedrag van medewerkers, de intimidatie van (taxi) vakbonden en het moedwillig misleiden van overheden. Het grote doel is ongebreidelde groei, ten koste van alles. Soms moest ik mezelf eraan herinneren dat het een waargebeurd verhaal was, zo absurd is het. Fijn ook als luisterboek. 

No Filter – Sarah Frier

Boeiende chronologie van het bedrijf Instagram. Begonnen als Bourbon, een app om de locatie te delen van de club of café waar je op dat moment bent. Er kwam een stormachtige groei na de herpositionering als app om foto’s mee te bewerken (met filters) en te delen. Daarna volgden avances van bedrijven die de app wilden overnemen, met de uiteindelijke acquisitie door Facebook (met de destijds iconische waarde van 1 miljard dollar). Interessant: hoe de oprichters worstelen met hun autonomie binnen Facebook en hoe Mark Zuckerberg de app nog lange tijd als bedreiging ziet voor zijn eigen sociale netwerk.

BIOGRAFIEËN

Man’s search for meaning – Victor Frankl 

Indrukwekkend verhaal van holocaustoverlevende Victor Frankl. In het eerste deel beschrijft hij het onmenselijke leven in een concentratiekamp, hoe hij daar zelf mee omgaat en hoe zijn medegevangenen hier op reageren. In het tweede, wat drogere, deel beschrijft hij logotherapie, zijn psychologische methode voor zingeving.

Surely You’re Joking, Mr. Feynman! – Richard Feynman

Nobelprijswinnaar Feynman geldt als een van de meest briljante natuurkundigen uit de twintigste eeuw. Hij is een kleurrijk karakter en dat komt in de verhalen in deze biografie naar voren. Feynman vertelt over zijn gesprekken met Einstein en Bohr over de atoombom, het kraken van kluizen en waarom hij regelmatig in nachtclubs zat. 

She Said – Jodi Kantor & Megan Twohey

Journalisten Kantor en Twohey schreven als eerste in de New York Times over de intimidatie en het misbruik van Hollywood-icoon Harvey Weinstein. In dit boek beschrijven ze hoe lastig het was om onderzoek te doen. Slachtoffers wilden in eerste instantie niet geciteerd worden. Weinstein zelf zette ook al zijn politieke contacten en macht in om de schrijvers te hinderen en te bedreigen. Uiteindelijk was het journalistieke werk van Kantor en Twohey een bepalend moment in de #metoo-beweging.

BIOGRAFIEËN ONDERNEMERS

Shoe Dog – Phil Knight

De opkomst en onstuimige groei van Nike. Als hardloper vond ik het heerlijk, maar ook als niet zelf regelmatig een runners high hebt, dan is dit een fijn boek. Knight vertelt zijn verhaal over de opkomst van het bedrijf. Vol met bedrijfs- en levenslessen, bijvoorbeeld over de onderhandelingen met banken, de samenwerking met Japanse fabrikanten, het ontstaan van de naam Nike en zijn omgang met sportsterren.   

Elon Musk – Ashlee Vance

Elon Musk is een van de meest excentrieke technologie-ondernemers van onze tijd. Met Tesla en SpaceX haalt hij regelmatig het nieuws. In mijn expertisegebied volg ik hem vooral rondom Neuralink, een bedrijf dat hersenimplantaten ontwikkelt. Dit boek gaat over de jeugd van Musk, zijn tijd bij Paypal en de missie om met zijn bedrijven de wereld te veranderen. 

Steve Jobs – Walter Isaacson

De illustere oprichter en topman van invloedrijke bedrijven zoals Apple en Pixar blijkt niet alleen een geniaal zakenman met gevoel voor design te zijn, maar ook een asociale hork. Jobs is onmogelijk, zowel als topman als binnen zijn familie. De auteur belicht zowel de mooie als donkere kant van Jobs. Een kleurrijke persoonlijkheid met een grote invloed op ons huidige gebruik met technologie. Treffend. 

WAARGEBEURD

Bad Blood – James Carreyrou

Technologiebedrijven, met name in Silicon Valley, doen vaak grote beloftes. Dit boek beschrijft de veelbelovende en spraakmakende opkomst en ondergang van Theranos. Hun toezegging: met een druppel bloed kun je tientallen aandoeningen analyseren. Het wonderkind Elizabeth Holmes kon het dankzij haar charisma en netwerk lang volhouden, maar uiteindelijk dondert alles in elkaar. Meeslepend, zeker als luisterboek.    

Bitcoin Billionaires – Ben Mezrich

Het concept van blockchain, gedecentraliseerde netwerken en cryptovaluta volg ik met enige afstand. In dit boek volg je de Winklevoss broers die, na een juridische strijd met Mark Zuckerberg, via een paar onwaarschijnlijke gebeurtenissen uitgroeien tot de eerste bitcoinmiljonairs. Tussendoor een duidelijke uitleg van de technologie, maar vooral de botsingen tussen idealistische anarchisten en kapitalistische ondernemers (de Winklevii) zijn illustratief en amusant. 

Moneyland – Oliver Bullough

Een bijzonder boek dat me achterliet met een mistroostig en gefrustreerd gevoel. Dat ligt niet aan de schrijver. Het boek is heerlijk geschreven, met uitgebreide research, leuke verslagen en kleine anekdotes. Bullough beschrijft de wereld van offshore geld, of zoals de auteur het schrijft: hoe fout geld, slecht geld en bang geld hun weg over de wereld vinden (en wat voor desastreus effect dat heeft op onze democratie).

SCIENCEFICTION

Brave New World – Aldous Huxley

Klassieker die mij aan het denken zette over de rol van macht en politiek. In de heerlijk nieuwe wereld van dit boek zet Huxley een optimale en gestandaardiseerde maatschappij aan, waarin alle emotie (waaronder ook seks, kunst en cultuur) is uitgebannen. Kan je je daar nog tegen verzetten? In welke mate kan je daarin nog autonome keuzes maken? In welke mate lijkt onze huidige tijd al op die wereld? Het boek ijlde nog lange tijd na in mijn gedachten. 

The Expanse – James Corey

In de niet zo verre toekomst leeft de mensheid verdeelt in de ruimte: een deel op aarde, een deel op Mars en een deel in de asteroïdengordel. Hoewel de karakters soms wat vlak zijn, zijn de verhaallijnen meeslepend en de plotwendingen verrassend. Boeiend is hoe ondanks technologische vooruitgang de mensheid nog steeds opgaat in stamculturen en onderlinge conflicten in het streven naar macht en overheersing. Ook te zien als serie op Netflix en Amazon Prime.

Nexus – Ramez Naam

Eerste deel in een trilogie. Vlot geschreven verhaal over technologie met drinkbare nanorobots waarmee mensen telepathisch kunnen communiceren of vaardigheden kunnen downloaden. Gedramatiseerde en speculatieve uitwerking van hedendaagse wetenschappelijke ontwikkelingen, zonder dat het als een fantasieverhaal voelt. Vooral zijn aandacht voor militaire, geopolitieke en sociale consequenties maakt de reeks leerzaam. Prachtvoorbeeld waarin fictie een grote impact heeft op mijn denken over de toekomst.

Het Drielichamenprobleem – Cixin Liu

Sciencefiction trilogie over een buitenaardse beschaving. Een episch verhaal met bizarre ideeën en veel wetenschappelijke dialogen. Het liet me verward, maar gefascineerd achter. Leuk aspect: de Chinese auteur verweeft historische gebeurtenissen en figuren uit zijn vaderland in het verhaal. Dank voor de tip, Dimitri en Thibault! Met de volgende twee delen van de trilogie is dit een epos op kosmische schaal. Indrukwekkend.

Hyperion – Dan Simmons

Zeven eigenzinnige pelgrims vertrekken op een gevaarlijke missie naar de planeet Hyperion. Sciencefiction met een onwaarschijnlijke hoeveelheid fantasie: superintelligente systemen, teleportatie en een gigantische boom als ruimteschip (echt waar). Lees niet alleen het eerste boek. In het tweede boek Fall of Hyperion ontvouwt zich een boeiend plot van astronomische aard. Alle losse verhaallijnen komen dan bij elkaar.

This Perfect Day – Ira Levin

Dystopie in dezelfde lijn als Brave New World van Huxley. Inwoners zijn verdoofd door continue toediening van farmaceutische middelen en supercomputer UniComp lijkt alles te controleren en beheersen. Het is een perfecte wereld: geen agressie, verdriet, spijt, haat, hebzucht of armoede. Tegelijkertijd zijn er amper emoties, gevoelens of vrijheid. Hoofdpersonage Chip komt in opstand. De plotwending richting het einde was een aangename verrassing.

KLASSIEKERS

1984 – George Orwell

Veel mensen zien onze huidige maatschappij als een soort manifestatie van het beeld van Orwell. Het boek uit 1949 gaat over een autoritaire wereld die wordt geregeerd door de Partij. De meeste mensen kennen de uitspraak ‘Big Brother is watching you’, maar dat doet deze klassieker tekort. Het is een ijzingwekkend schets als we alle vrijheid en autonomie inleveren voor controle en veiligheid.

Dune – Frank Herbert

Een wonderlijke mix van avontuur, mystiek en leiderschap. Dune speelt zich af op de woestijnplaneet Arrakis. Hoofdpersonage is Paul Atreides, erfgenaam van een adellijke familie die heerst over de onherbergzame wereld reusachtige zandwormen en een bijzonder specerij. Dit specerij is extreem waardevol, vanwege de levensverlengende werking. Het verhaal is eind 2020 verfilmd door regisseur Denis Villeneuve. 

Ender’s Game – Orson Scott Card

Andrew Wiggin, bijnaam Ender, denkt dat hij met computersimulatie oorlog speelt. In werkelijkheid is hij met iets veel ingrijpenders bezig. Het leger traint Ender om een militaire genie te worden die de buitenaardse vijand kan vernietigen. Sterk aan dit boek zijn de diepere lagen, zoals de lessen in leiderschap, de persoonlijke verliezen van oorlog, opoffering voor het grotere doel en de rol van politiek in oorlogsvoering.

CYBERPUNK

Neuromancer – William Gibson 

Dit boek kwam uit in 1984, mijn geboortejaar. Neuromancer is een fascinerend boek, met bionische ledematen, kunstmatige intelligenties en computerhackers die met hun brein kunnen inloggen op een soort van internet. De hoofdpersonen blijven wat vlak, maar het boek is niet voor niets een van de kroonjuwelen van het genre cyberpunk. Baanbrekend voor zijn tijd. Ik kon het boek moeilijk wegleggen. 

This Mortal Coil – Emily Suvada

Dit is het eerste boek in een trilogie van auteur Emily Suvada. Het verhaal gaat over Catarina Agatta en haar overleden vader Lachlan. Hij was de beste geneticus ter wereld en werkte aan een vaccin voor een dodelijk virus. De personages in het boek hebben bijzondere zintuiglijke upgrades, gebaseerd op biologische modificatie en technologische uitbreidingen. Het boek valt in het genre young adult, dus de puberale liefdesperikelen moet je voor lief nemen.

Snow Crash – Neal Stephenson 

Snow Crash uit 1992 is een klassieker in het genre cyberpunk. Het is een wonderlijke mix van leven in alternatieve (virtuele) realiteit, computervirussen, een anarchistische wereld en bijzondere personages zoals de nucleaire Russische schurk. Het voelt als een bizarre satirische uitvergroting van het huidige Amerika. Zalig boek om in te verdwijnen.

ROMANS

Oryx en Crake – Margaret Atwood 

Margaret Atwood is vooral bekend van haar verfilmde boek The Handmaid’s Tale. Oryx en Crake is het eerste deel van de MadAddam trilogie. Dit deel is een spannend verhaal met absurde hoofdrolspelers in een oncomfortabele (maar niet onrealistische) toekomstige wereld. Naast dat het lekker leest, helpt dit soort fictie mij om na te denken over de impact van technologische vooruitgang.

Frankissstein – Jeanette Winterson

Winterson schrijft de vertelling van Frankenstein door Mary Shelly uit 1818 toe naar een verhaal uit het hedendaagse Groot-Brittannië ten tijde van de Brexit. Het gaat over een transgender die verliefd wordt op een briljante professor in de kunstmatige intelligentie. In het boek komen ook cryogene suspensie en andere ideeën uit het transhumanisme aan bod. Een bijzonder boek. 

Klont – Maxim Februari 

Ter voorbereiding op mijn interview met Maxim Februari heb ik dit boek gelezen. De columns van Februari in het NRC Handelsblad lees ik altijd graag. Voor Klont geldt dat minder. Ik vond het een moeilijk en taai boek. Wat het relevant maakt is de worsteling van de overheid met big data. En grappig vanwege mijn werk: de rol van een overschatte trendwatcher in het boek. 

VERHALEN

Mythos – Stephen Fry

Op het Aletta Jacobs College in Hoogezand, mijn middelbare school, heb ik twee jaar les gehad in Grieks en Latijn. De helden, heersers en monsters uit die verhalen was ik eigenlijk al een beetje vergeten. Dit boek was een feest van herkenning, waarbij ik nog meer leerde over de Griekse Goden en hun ingewikkelde relaties (met de mens en onderling). Tijdens het lezen van was het net alsof meesterverteller Fry me de bijzondere mythes en sagen zelf vertelde, met zijn kleurrijke vertelstijl en kleine grapjes tussendoor. Fijn! 

Exhalation – Ted Chiang

Een bundel met korte verhalen, vaak met een technologische of een wetenschappelijk element. Denk aan virtual reality, vrije wil, bio-ethiek, ​​​​kunstmatige intelligentie en quantum mechanica. Kortom, allemaal onderwerpen waarin ik geïnteresseerd ben. Chiang schrijft fijn: weloverwogen en precies. Soms voelt het als de serie Black Mirror, maar dan in de vorm van een verhalenbundel. De auteur werpt boeiende filosofische en ethische vragen op, zonder het op te dringen of de toekomst te negatief voor te stellen.  

The Mutant Project – Eben Kirksey

Eind 2018 werden Lulu en Nana wereldnieuws. Zij waren als embryo genetisch gemodificeerd, als eerste mensen ter wereld. De Chinese wetenschapper Jianku He was hier verantwoordelijk voor. Na bekendmaking van het nieuws werd hij door bio-ethici, collega’s en politici wereldwijd veroordeeld. Antropoloog Kirksey weet de aanloop naar deze gebeurtenis levendig te beschrijven aan de hand van verhalen. Zo gaat hij op bezoek in het geboortedorp van He en spreekt hij met proefpersonen van genetische experimenten, activisten en kunstenaars. Kijk: mijn interview met de auteur op YouTube.

SPORT

Open – Andre Agassi

Toen ik een jaar of 12 was, speelde ik tennis bij NOHN (Net Over Het Net) in Sappemeer. Die jaren werden de Grand Slams verdeeld tussen Pete Sampras en André Agassi. De stabiele en degelijke Sampras was mijn held, terwijl mijn trainingsgenootjes fan waren van de rebelse Agassi. Na het lezen van zijn autobiografie ben ik ook fan geworden. Agassi schrijft openhartig over zijn harde jeugd, zijn blessuregevoeligheid en de nadelen van roem. Aanrader, zelfs als je niets met tennis hebt.

The Secret Race – Tyler Hamilton

Als sportliefhebber kijk ik graag naar wielrennen, of het nu Vlaamse klassiekers in het voorjaar zijn of een van de drie grote wielerrondes. Doping is een extreme vorm van mensverbetering, daarom vond ik dit boek van oud-wielrenner Tyler Hamilton fascinerend. Hamilton was één van de trouwe adjudanten van Lance Armstrong in team US Postal. Eerlijk beschrijft hij zijn eigen opkomst, zijn ambigue omgang met verboden middelen, reacties van ploegleiders en ploeggenoten, machtsspelletjes en intimidaties.

Waarover ik praat als ik over hardlopen praat – Haruki Murakami

Na een sportcarrière als judoka op de basisschool, volleyballer op de middelbare school en roeier als student, ben ik nu vooral een hardloper. In sommige jaren ligt de nadruk op andere sporten zoals wielrennen of CrossFit, maar het gevoel tijdens en na het hardlopen is ongeëvenaard. Zeker op trails of in de bergen. Zoveel herkenning in dit boek, heerlijk.

PERSOONLIJK

Moonwalking with Einstein – Joshua Foer

Als kenniswerker ben ik gefascineerd door de werking van mijn brein. Hoe kan ik nog sneller informatie tot me nemen, concepten en namen onthouden en ideeën combineren tot een nieuw inzicht? Dit boek heeft dat nog meer aangewakkerd. Foer beschrijft hoe hij een geheugenatleet wordt en meedoet aan de nationale kampioenschappen in de VS. 

Essentialism – Greg McKeown

De kern: focus je tijd en energie op essentiële zaken. Het klinkt als een open deur, maar dit boek helpt mij om meer nee te zeggen. Hierdoor houd ik meer focus op het geven van lezingen en webinars, het schrijven van artikelen en het maken van video’s. De auteur had die belangrijke boodschap overigens wel in een veel dunner boekje of zelfs in een blogartikel kunnen delen. Een groot deel van de bladzijdes gaat op aan beschrijvingen van hoe McKeown allerlei topmensen uit het zakenleven ontmoet en advies geeft. Wat mij betreft was dat overbodig. 

Why We Sleep – Matthew Walker

Door sommige mensen wordt biohacking geassocieerd met persoonlijke effectiviteit en optimaal presteren. Zelf heb ik ook van alles geprobeerd, zoals speciale diëten, hacks om beter te trainen en gadgets (zoals zwakstroom op de hersenen) voor meer focus. De belangrijkste component voor je gezondheid, leren, trainen en zelfs libido, is echter de kwaliteit van je nachtrust. Daarom dit boek.

ONTVANG MAANDELIJKS MIJN BOEKENTIPS

Iedere maand deel ik in mijn nieuwsbrief interessante boeken, series, films en andere media op het gebied van biohacking, mensverbetering, biotech en meer.

Wil je die ontvangen? Schrijf je hieronder gratis in, ik heb alleen je e-mailadres nodig.