Ideeën transhumanisme: van mind uploading tot superintelligentie

Van mind uploading tot superintelligentie en cryogene suspensie. In dit artikel lees je een uitleg van de 5 meest bijzondere technologieën in het transhumanisme.

Ben je benieuwd wat het transhumanisme is, lees dan eerst dit artikel: Wat is het transhumanisme?

Video

Op mijn Engelse YouTube-kanaal maakte ik deze video over 3 technologieën in het transhumanisme:

https://youtu.be/qnBtNDWT_Lw

Dit zijn momenteel de meest in het oog springende ideeën:

• Cryogene suspensie
• Mind uploading
• Superintelligentie
• Robots & Cyborgs
• Hive mind

De concepten werk ik hieronder verder uit.

In dit deel lees je meer over cryogene suspensie.

Cryogene suspensie

Een andere wijd omvatte visie binnen het transhumanisme is om het lichaam en/of de hersenen in te vriezen na de dood. Dit heet cryonics, of in het Nederlands: cryogene suspensie of cryogene preservatie. Bij cryogene preservatie laten mensen zich na het klinisch overlijden invriezen.   Hierbij kan je kiezen voor het hele lichaam of alleen het hoofd.

Wanneer de technologie zich zover heeft ontwikkeld dat ziekte genezen kan worden, willen de mensen die deze behandeling hebben ondergaan zich laten ontdooien. Wereldwijd zijn er nu ongeveer 400 à 500 mensen in een cryogene staat. De eerste formulering van het idee stond in het boek The Prospects of Immortality van Robert Ettinger uit 1962.

Bedrijven in cryogene suspensie

In mei 2017 was ik te zien in het televisieprogramma Valerio4ever van BNNVARA op Nederland 3. In deze uitzending zag je dat Valerio naar Scottsdale (Arizona, Verenigde Staten) ging om de Alcor Life Extension Foundation te bezoeken. Alcor is een bedrijf dat cryogene suspensie aanbiedt. Max More, directeur van het bedrijf, heb ik eens gesproken tijdens een congres in Helsinki. 

Alcor is het grootste bedrijf ter wereld dat zich bezighoudt met cryogene suspensie. Naast Alcor bieden Cryonics Institute in Clinton (Michigan, Verenigde Staten), American Cryonics Society in Sunnyville (Californië, Verenigde Staten) en Kriorus (Moskou, Rusland) deze diensten aan.

Naast deze bedrijven kwam in 2016 het project Timeship in het nieuws. Het doel van Timeship is om de grootste locatie voor cryogene suspensie te worden. In het gebouw zouden duizenden patiënten worden ingevroren en bewaard.

Cryogene preservatie

James Bedford, hoogleraar psychologie, was de eerste persoon die op eigen verzoek in vloeibare stikstof werd ingevroren in de hoop later weer tot leven te kunnen worden gewekt. Hij overleed in 1967 aan kanker. De jongste patiënt bij Alcor is de tweejarige Matheryn Naovaratpong. In een ziekenhuis in Bangkok bleek dat ze een tumor van 11 centimeter in haar hersenen had, waarna ze in een coma raakte. Na een aantal operaties kwam ze weer bij bewustzijn, maar de ziekte had zich verspreid door haar lichaam. De doktoren schatten de kansen op overleving in als nihil, waarna haar ouders besloten haar op te geven voor cryogene preservatie.

Ze zijn als het ware stilgezet op de drempel tussen deze wereld en wat daar al dan niet op volgt.

Mark O’Connell (auteur)

De cryonauten worden bij Alcor aangeduid als patiënt (niet als stoffelijk overschot of lijk). De reden hiervoor is de visie dat hun leven is opgeschort in plaats van beëindigd. Mark O’Connell: ‘Ze zijn als het ware stilgezet op de drempel tussen deze wereld en wat daar al dan niet op volgt.’

Kenmerken

Bedford is een van de 168 patiënten van Alcor die in een staat van zogeheten cryogene suspensie verkeren (statistieken van april 2019). Andere kenmerken van de cryonauten zijn:

• Ongeveer een derde hiervan zijn geheel bevroren lichamen en twee derde zijn bevroren hersenen;
• Van de cryonauten is ongeveer 75% man en 25% vrouw;
• De leeftijden variëren: er zijn mensen ingevroren van zeventig, maar ook van een jong meisje van drie jaar met een (momenteel) ongeneeslijke hersentumor;
• Naast de cryonauten heeft Alcor 1.256 leden. Dit zijn mensen die na hun overlijden in cryogene suspensie komen.

Het aantal leden van Alcor groeit geleidelijk. Zo waren er eind 2017 nog nog 1.143 mensen lid (groei van 113) en waren er 154 mensen in de kliniek (groei van 14).

Procedure

Om cryonaut te worden en vervolgens weer tot leven te worden gewekt, moet je de volgende stappen doorlopen:

1. Na overlijden
2. Operatie
3. Opslag
4. Ontdooien

Hieronder licht ik de stappen verder toe.

1 Na overlijden

Om in aanmerking te komen voor cryogene suspensie bij Alcor moet je legaal overleden zijn voordat je kan worden ingevroren. In Mensmachine vertelt Max More dat de klinische dood van een patiënt op een relatief voorspelbare manier plaatsvindt. Dan kan het stand-by-personeel van Alcor op tijd aanwezig zijn om het afkoelproces van het lichaam te starten, voordat het naar Phoenix wordt vervoerd.

Om die reden is terminale kanker gunstig, want die is relatief voorspelbaar. Minder handig is een hartaanval of een beroerte. In het geval van een beroerte ontstaat er waarschijnlijk ook forse hersenschade, wat ondanks de vooruitgang van de wetenschap nog steeds lastig te verhelpen kan zijn. Een ongeluk is het laatste wat je wenst als cliënt van Alcor. Zo overleed een cliënt bij de aanval op de Twin Towers op 11 september 2001 in New York.

Cliënten van Alcor dragen een armband en een ketting. In beide sieraden staan instructies en contactgegevens gegraveerd, zodat omstanders contact met het bedrijf kunnen zoeken vlak voor of net na het overlijden.

Definitie van dood

Een belangrijk uitgangspunt van het cryonisme is dat de ware dood niet intreedt zodra het hart ophoudt met slaan, maar een aantal minuten later; zodra de celstructuur en de chemische verbindingen in het lichaam zodanig uiteen beginnen te vallen dat het onmogelijk wordt ze met technologische middelen in hun oude staat te herstellen. In de toekomst hopen ze dit te rekken tot 60 minuten: dit is de tijd die het medisch personeel van Alcor heeft om je hersenen klaar te maken voor de operatie.  

Aanhangers van cryogene preservatie zien de dood niet als een evenement, maar als een proces. Voor hen is het moment van de dood als het brein onherstelbaar beschadigd is (en dat het zeer onwaarschijnlijk is dat toekomstige technologie het weer kan herstellen). Je zou daarmee kunnen stellen dat de patiënten in de instellingen worden bewaard in omstandigheden die hangen tussen leven en dood. Zelf noemt Alcor haar cliënten daarom ook liever patiënten dan overledenen of lijken.

2 Operatie

Hoe verloopt het proces nadat je lichaam is gearriveerd bij een kliniek? Bij een volledige lichaamsbehandeling wordt je lichaam op een schuine operatietafel gelegd, die aan vier zijden wordt omgeven door perspex platen. Vervolgens worden er gaten in de schedel geboord, zodat de specialisten de toestand van het brein kunnen beoordelen.

Daarna wordt je borst opengemaakt zodat de doktoren bij het hart kunnen en sluiten ze de belangrijkste slagaders aan op infusen. Het doel is om het bloed en andere lichaamsvloeistoffen zo snel mogelijk af te voeren en te vervangen door een beschermende cryogene vloeistof.

Neuropatiënt

In het geval van neuropatiënten word je op de operatietafel onthoofd. In het jargon van de cryonisten heet je afgesneden hoofd een ‘cephalon’. Zodra het cephalon is gescheiden van het lichaam wordt het in een cephalonkist gelegd. In deze perspex bak wordt het cephalon met een aantal klemmen omgekeerd om zijn plaats gehouden.

Vitrificatie

Deze techniek wordt vitrificatie genoemd vanwege het inbrengen van cryogene vloeistof. Hiermee wordt het lichaam als het ware ‘geplastificeerd’ tot een soort glasachtige substantie.. Het team van specialisten pompt zo veel mogelijk vocht uit het lichaam en vervangt dat door een cocktail aan antivriesstoffen, die bij afkoeling stroperig wordt en uiteindelijk opstijft.

Max More: ‘Door vitrificatie ontstaat een soort harsachtig blok dat alles gewoon op zijn plaats houdt. Zonder scherpe hoeken of randen.’ Het belangrijkste doel van de antivries is om te voorkomen dat cellen of organen scheuren door de vorming van scherpe ijskristallen.

3 Opslag

De patiënten bij Alcor worden in een groot magazijn in roestvrijstalen cilinders van 2,5 meter hoogte bewaard. De cilinders worden ‘dewars’ genoemd en bieden ruimte voor vier volledig ingevroren patiënten verpakt in aluminium hulzen in afzonderlijke compartimenten. De temperatuur in de cilinders is minus 196 graden Celsius. Op deze temperatuur is de stikstof namelijk vloeibaar.

In elk compartiment kunnen ook een aantal cephalons (de ingevroren hoofden) worden opgestapeld in kleine metalen cilinders. De cilinders worden koud gehouden met vloeibaar stikstof, waarmee je de dewars met enige fantasie kan beschouwen als reusachtige thermosflessen.

Beroemde cryonauten

Naast de eerdergenoemde James Bedford zijn er een aantal bekende personen die in cryogene suspensie verkeren. Dit zijn wetenschapper Stephen Coles, computerwetenschapper Hal Finney, honkballer Ted Williams en de Iraanse schrijver Fereidoun M. Esfandiary. De laatste heeft zijn naam laten veranderen naar FM-2030, vanwege zijn stellige overtuiging dat het probleem van de menselijke sterfelijkheid in 2030 opgelost zou zijn.

Volgens een nieuwsbericht op RTL 4 uit 2017 zijn er onder de cryonauten twee Nederlanders en waren er destijds 12 mensen aangesloten bij één van de drie instituten. In het artikel komt Stefan aan het woord. Over de reden om zich aan te sluiten: ‘Ik hou van het leven en wil niet dood.’

Internationale bekendheden waarvan bekend is dat ze op de lijst staan, zijn Ray Kurzweil, Peter Thiel en muzieksterren zoals Paris Hilton, Britney Spears en Simon Cowell.

Het meest bijzondere is het verhaal van Jeffrey Epstein. Nadat hij werd opgepakt werd bekend dat hij naast zijn hersenen ook zijn geslachtsdeel zou willen bewaren in cryogene preservatie.

4 Ontdooien

Bij het ontdooien, zo is de theorie, wordt de antivries uit het lichaam gepompt en bloed toegevoegd. Daarna kan je lichaam met de medische technologie uit de tijd waarin je wordt ontdooid, de aandoeningen verhelpen en de biologische klok terugdraaien. De neuropatiënten die hebben gekozen voor alleen het behoud van het brein, hopen dat hun geest na het ontdooien kan worden geüpload in een computer of een machine [in het volgende deel over mind uploading schrijf ik daar meer over].

Een andere technologie waar veel van wordt verwacht, is moleculaire nanotechnologie. Hoewel speculatief, is het hiermee theoretisch mogelijk om over atomen te herschikken, waarmee je bijvoorbeeld beschadigde neuronen en synapsen weer in de oude staat kan herstellen.

Nieren en hersenen van konijnen

Het is nu overigens nog niet mogelijk om mensen, laat staan breinen, terug te brengen uit cryogene suspensie. Maar net als in andere methoden in het transhumanisme heerst het optimisme dat met wetenschappelijke progressie deze technologie in de toekomst wel beschikbaar zal zijn.

De eerste tekenen hiervoor zijn er al wel. In 2006 deden onderzoekers al eerste geslaagd experiment met een nier van een konijn. Deze werd bevroren, ontdooid en in een ander konijn getransplanteerd. In 2016 werd deze methode van bevriezen en ontdooien succesvol toegepast bij een complexer orgaan: het brein van een konijn.

Kosten

De kosten voor de operatie zijn hoog: zo’n 200.000 dollar (voor het gehele lichaam) en 80.000 dollar (voor alleen het brein). Leden buiten de Verenigde Staten en Canada betalen 10.000 dollar meer voor de voorbereidingen en transport. Voor leden in China is dit zelfs 50.000 dollar.

Daarnaast betaal je ook lidmaatschap (à 525 dollar per jaar) en een bedrag zodat de medici van Alcor gereed staan – mocht je bijna overlijden – om je te conserveren à 180 dollar per jaar [de prijzen zijn uit 2019].

Investering

De genoemde bedragen zijn een behoorlijke investering, aangezien het nu nog niet mogelijk is om mensen weer te ontdooien en tot leven te wekken. Toch lijken in interviews de meeste leden dit te accepteren in een variant op de ‘afweging van Pascal’.

Die afweging heeft betrekking op geloven in God: het is beter om in God te geloven, want mocht God ondanks de kleine kans bestaan, dan ben je beter af. Dit komt bijvoorbeeld ook naar voren in het onderzoek van bio-ethicus David Shaw.

Het is tevens de conclusie die Tim Urban bereikt in zijn longread over dit onderwerp. Als je overlijden wordt gevolgd door een begrafenis of crematie weet je sowieso dat je kans op leven nul is, waarom zou je dan niet de gok met cryogene suspensie wagen?

Kritiek op cryonisme

De wetenschappelijke onderbouwing van de cryogene suspensie is mager. Om die reden zijn veel wetenschappers uiterst sceptisch en kritisch over de beloften van deze methode.

Degenen die munt slaan uit deze hoop verdienen onze woede en minachting.

Michael Hendricks (McGill University)

Zo benadrukt neurobioloog Michael Hendricks van de McGill University in Montreal, Canada, dat ‘het idee van reanimatie of simulatie schandalig valse hoop wekt die door de technologie niet kan worden waargemaakt’. Hij stelt verder dat ‘degenen die munt slaan uit deze hoop onze woede en minachting verdienen’.

Risico’s

Naast de wetenschappelijke en technologische kritiek op de procedure loop je nog andere risico’s als je ingevroren bent of ontwaakt. Hieronder volgt een opsomming met een korte beschrijving van hoe cryonauten dat risico willen ondervangen:

• Bankroet. In de jaren zeventig waren er meerdere bedrijven die hun rekeningen niet meer konden betalen, waarna de ingevroren patiënten zijn ontdooid en, denk ik, begraven. Om die reden heeft Alcor bijvoorbeeld een stichting opgezet die tot in de lengte van dagen garant moet staan voor de financiële gezondheid van het bedrijf.
• Natuurrampen. Alcor zegt zich bewust in Scottsdale te hebben gevestigd, aangezien deze plek het laagste risico heeft op natuurrampen.
• Jurisdiek. Vanuit politiek en/of juridisch perspectief kunnen de activiteiten worden gedwarsboomd. Zo wilde de staat Arizona in 2004 een nieuwe wet invoeren waarmee Alcor moest voldoen aan bepaalde richtlijnen. Het zou als gevolg daarvan wellicht zijn activiteiten moeten stoppen.
• Onverantwoordelijk voor preservatie. Welke verantwoordelijkheid voelen volgende generaties van de mensheid voor de patiënten die zijn ingevroren? Het kan zijn dat het hen niet meer kan schelen en dat ze de procedure stoppen. Aanhangers van het cryonisme hopen dat dit vergelijkbaar is met hoe we nu patiënten behandelen die in coma liggen.
• Ontreddering bij ontwaking. De vraag is wat er gebeurt als je als cryogene patiënt na een aantal decennia of millennia ontwaakt. De kans bestaat dat jij je dan ontredderd voelt en als een soort tweederangs burger uit de oudheid wordt behandeld. Huidige cryonauten verwachten dat ze worden opgevangen door hun late afstammelingen of door de gemeenschap van andere cryonauten die zijn ontwaakt.

Redenen

De cryonauten zijn van mening dat het leven te kort is. Directeur Max More in een interview in de Volkskrant: ‘Ik kan een lange lijst kan maken van alle dingen die ik zou willen doen en zien, waar ik in geen honderd jaar aan toekom.’ Anderen, zoals Alcor-klant Elaine Walker, zijn vooral benieuwd naar de toekomst van het menselijk ras: ‘Ik wil ons oneindig zien overleven en het universum doorgronden.’

Hoe weet je zeker dat je ooit weer ontdooid wordt en tot leven wordt gewekt? Max More: ‘We garanderen niets, en dat weten onze cliënten ook. We bieden slechts een kans – de enige kans – om te overleven tot in de verre toekomst.’

In dit deel lees je meer over mind uploading.

Mind uploading

Het uitbreiden van onze cognitieve vermogens is het streven van veel transhumanisten. Als een teken van onze tijd wordt daarbij vaak de vergelijking met een computer gemaakt. Een veel gedeelde mening is dat intelligentie vooral een instrument is om problemen op te lossen, iets wat productief en rendabel moet zijn. Daarmee raakt het dichter aan de meetbare processorkracht van een computer dan dat het een typische menselijke eigenschap is.

Definitie

Mind uploading is een theorie waarbij het mogelijk is om de inhoud van het brein te scannen en die te uploaden in een computer. De computer kan vervolgens een simulatie uitvoeren van alle hersenactiviteiten op exacte dezelfde wijze waarop een menselijk brein dit kan doen. Andere termen die worden gebruikt zijn ‘Whole brain emulation’ (WBE), ‘brain upload’ en ‘mind transfer’.

Hans Moravec

Hans Moravec was in zijn boek Mind Children een van de eerste mensen die dit scenario beschreef. Moravec is ervan overtuigd dat toekomstige mensen het biologische lichaam zullen achterlaten door een procedure waarbij alle neurologische verbindingen worden geanalyseerd, in een driedimensionaal model worden geplaatst, omgezet naar code en in de hardware van een computer kunnen worden nagebootst.

Ray Kurzweil

De visie van transhumanist Ray Kurzweil is dat deze technologie mogelijk moet zijn in het jaar 2045. Zijn visie gaat nog verder: zo rond het jaar 2100 hebben we ons menselijk lichaam vervangen door computers en machines.

Een nabootsing van het menselijk brein op een electronisch systeem zou een veel hogere snelheid hebben dan onze biologische breinen.

Ray Kurzweil (transhumanist)

In zijn boek De Singulariteit is nabij toont hij zich uitgesproken pleitbezorger van deze ingreep. ‘Een nabootsing van het menselijk brein op een elektronisch systeem zou een veel hogere snelheid hebben dan onze biologische breinen.’ Volgens hem heeft het menselijk brein een voordeel met de enorme hoeveelheid parallelle systemen, maar is de resettijd van de verbindingen extreem traag in vergelijking met elektronische systemen.

Digitaal onsterfelijk

Door ‘mind uploading’ kunnen we als mens ‘digitaal onsterfelijk’ worden. Binnen het transhumanisme wordt deze technologie beschouwd als één van de belangrijkste technologieën. Sommigen zijn van mening dat het momenteel de beste optie is om de identiteit van de mensheid te behouden, beter nog dan cryogene suspensie. Het biedt namelijk de mogelijkheid om reizen te maken naar andere sterrenstelsels (de ‘uploaded’ astronaut) en het is minder kwetsbaar voor het geval dat een meteoriet of een andere ramp al het biologische leven op aarde verwoest.

Terzijde: een mooie alinea staat in het boek ‘Ik robot’ van Asimov. Daar legt een robot aan twee mensen uit: ‘Ik zeg dit niet met de bedoeling om te kwetsen, maar kijk naar jezelf. Het materiaal waar jullie van gemaakt zijn, is zacht en week; het heeft geen weerstandsvermogen en geen sterkte, voor energievoorziening is het afhankelijk van de ondoelmatige oxidatie van organisch materiaal. … Van tijd tot tijd raken jullie in een coma en de geringste variatie in temperatuur, luchtdruk, vochtigheidsgraad of stralingsintensiteit vermindert jullie doelmatigheid.’

Carboncopies

Neurowetenschapper Randal Koene heeft de stichting Carboncopies opgericht om zich sterk te maken voor de ontwikkeling van deze technologie. Carboncopies is een non-profit organisatie die is gericht op ‘de bevordering van reverse engineering van zenuwweefsel en complete hersenen, evenals volledige breinemulatie en de ontwikkeling van neuroprotheses die hersenfuncties reproduceren, waardoor substraatonafhankelijke breinen ontstaan’. Hiermee wordt bedoeld dat de functies van het menselijk brein niet meer afhangen van biologische hersenen.

De stichting geeft op haar website aan dat het momenteel nog niet mogelijk is en dat er nog genoeg wetenschappelijke en praktische vraagstukken zijn, maar dat het op den duur wel moet lukken.

Carboncopies is opgezet als een soort verzamelpunt waar onderzoekers op verschillende gebieden die essentieel zijn voor de ontwikkeling van een substraatonafhankelijk brein, waaronder nanotechnologie, kunstmatige intelligentie, neuro-imaging, cognitieve psychologie en biotechnologie, bijeen kunnen komen om hun werk te delen.

Bin48 (Terasem)

Bin48 is geen robot. Zij (of het) omschrijft zichzelf als ‘een mens die toevallig robot is’. Bin48 is gebaseerd op Bina Rothblatt, één van de oprichters van Terasem. Het doel van Terasem is het creëren van een kloon van de geest. Deze kloon is een ‘zelfbewust digitaal wezen’ dat in staat is om te denken, redeneren, herinneren en voelen. Het is een kopie van iemands bewustzijn. De digitale kopie kan tijdens iemands leven gemaakt worden om daarna digitaal verder te leven.

Dit project noemen ze het ‘Lifenaut’ project en het lijkt griezelig veel op de aflevering Be Right Back van Black Mirror, te zien op Netflix. In het project onderzoeken ze nu hoe ze bewustzijn kunnen maken uit digitaal DNA (zoals teksten, foto’s en video’s op social media) en biologisch DNA. Het doel is om met software een bewustzijn te creëren dat menselijke ervaringen kan beleven.

‘Boeiend en beangstigend’

In een artikel in Trouw uit 2018 staat dat wereldwijd al ruim 36.000 mensen zich hebben opgegeven. Die hopen daarmee verder te leven na hun overlijden. In hetzelfde stuk komt Ira van Keulen van het Rathenau Instituut aan het woord. Ze noemt het een ‘boeiend en beangstigend’ idee. Haar voornaamste kritiek: ‘Hier liggen dehumanisering en instrumentalisering op de loer. Hun ideeën getuigen van een nogal reductionistische visie op de mens.’

Hun ideeën getuigen van een nogal reductionistische visie op de mens.

Ira van Keulen (Rathenau Instituut)

Dat neemt niet weg dat het ‘Lifenaut’ project concurrentie heeft gekregen van een vergelijkbaar initiatief. Het bedrijf Eternime wil met het verzamelen en analyseren van social media berichten je ‘virtueel onsterfelijk’ maken.

Interview Bruce Duncan

Op het Brave New World conference in Leiden eind 2019 had ik een interview met Bruce Duncan. Hij is de directeur van het Lifenaut project en de realisatie van Bina48.

Luister het interview hieronder:

https://open.spotify.com/episode/45lcMR3CbseuAi3c8SPusd

Randal Koene

Randal Koene is in Groningen geboren en heeft het grootste deel van zijn kinderjaren in Haarlem gewoond. In Mensmachine komt zijn fascinatie voor het simuleren van het brein naar voren. ‘Ik was niet in staat om op dezelfde manier als een computer in mijn hoofd kwesties te optimaliseren. … Ik stuitte op ontzettend veel beperkingen en het drong tot me door dat ze allemaal te maken hadden met ons brein. Het werd me duidelijk dat het menselijk brein verbetering behoeft.’

In zijn tienerjaren begon hij het biologische brein te benaderen vanuit de analogie van computers. Hij realiseerde zich dat:

• je het brein niet kan inlezen en kopiëren;
• je het brein niet kan openmaken om te verbeteren en efficiënter te laten werken;
• je een neuron niet kan versnellen;

Het lezen, kopiëren, openmaken en versnellen is wel mogelijk met computers, computercodes en processoren.

Interview Randal Koene

Tijdens de Brave New World conference 2019 in Leiden heb ik Randal Koene geïnterviewd over neuroprotheses en het uploaden van het brein.

Bekijk het interview hieronder:

https://youtu.be/WZ_zd65ZbzE

Methode

De wetenschap en technologie zijn nog lang niet gereed, maar de theorie om het brein substraatonafhankelijk te laten functioneren is als volgt:

• Analyse van de relevante informatie in iemands hersenen: de neuronen, synapsen en informatie verwerkende activiteiten;
• Reconstructie van de neurale netwerken in een computermodel;
• Emulatie in een extern substraat. Dit is een computer of een op mens lijkende machine.

Welk medium in de laatste stap wordt gekozen is volgens transhumanisten minder relevant. Dit wordt ook wel ‘morfologische vrijheid’ genoemd: de mogelijkheid om elke lichaamsvorm te kiezen die de technologie maar toestaat. In de uitzending van Valerio4ever, waarvoor ik ook werd geïnterviewd, kwam een dame in beeld wier doel het was om in een constellatie van nanorobots te skiën op de zandduinen van Mars.

Bewijs

Ed Boyden is één van de meest spraakmakende hersenonderzoekers van dit moment. Boyden is professor neurotechnologie aan MIT in Boston. Eén van zijn doelen is om alle essentiële proteïnes en moleculen in een hersencircuit te lokaliseren en te identificeren. ‘In principe zou je dan een simulatie kunnen bouwen en nabootsen wat er in het brein gebeurt.’

Op een kleinere schaal is dit al gelukt, namelijk bij de één millimeter lange rondworm C. Elegans. Deze worm heeft 320 neuronen. Boyden: ‘Bij dit organisme hebben we alle neurale activiteit in kaart gebracht. Met een snelheid die hoog genoeg ligt om de activering van al die neuronen vast te leggen.’

De vervolgstap is om de neurale activiteit van de worm om te zetten naar berekenbare code. Hoewel dit nog een grote stap is naar de honderd miljard actieve neuronen in het menselijk brein, is het volgens sommige experts een eerste aanwijzing dat mind uploading theoretisch mogelijk is.

Human Brain Project (2013)

De Europese Unie heeft in 2013 meer dan een miljard euro geïnvesteerd in het Human Brain Project. Het doel van dit initiatief is om een werkend model van een menselijk brein te creëren en dit uiteindelijk met behulp van kunstmatige neurale netwerken op een supercomputer te simuleren.

Het Human Brain Project is opgericht door de Israëlische neurobioloog Henry Markran. Dit project leidt al vanaf de oprichting tot verdeeldheid onder wetenschappers. Tegenstanders vinden dat het project niet snel nieuwe kennis zal opleveren en noemen het een megalomaan initiatief.

Nectome (2018)

In 2018 deed de start-up Nectome mee aan de hoog aangeschreven bootcamp van Y Combinator. Het bedrijf biedt aan om – weliswaar in de toekomst – een kopie van je brein te maken. Oprichter Robert McIntyre zegt dit te willen doen door de hersenen te balsemen. De procedure komt met een catch: het is fataal. Dit wil zeggen dat je na het proces je biologische brein verliest en hopelijk verder kan gaan met een digitaal brein.

Naast 120 duizend dollar van Y Combinator haalde het bedrijf een subsidie binnen van 960.000 euro van het National Institute for Mental Health in de Verenigde Staten. Deze dienst is momenteel nog niet beschikbaar, maar in 2018 stonden er vijfentwintig mensen op de wachtlijst die ieder 10.000 dollar hebben ingelegd (mochten zij zich bedenken, krijgen ze dit bedrag terug).

Kritiek op technologie

De visie van Nick Bostrom is dat ‘mind uploading’ een logisch eindpunt is van vorderingen die worden gemaakt in neurowetenschappen, neurotechnologie en neuro-informatica. Dit besprak ik ook in mijn interview met Martijn van den Heuvel van het Dutch Connectome Institute [link onderin].

Ook professor Kenneth Miller (Universiteit van Colombia) is kritisch. Volgens hem is de ontwikkeling en de communicatie tussen neuronen gebaseerd op complexe en steeds veranderende biologische, elektrische en chemische processen. Voordat de wetenschap in staat is om dit te kunnen simuleren, zijn we volgens hem al honderden jaren verder.

De Wet van Stevenson en Kording

Hoewel de kritiek van onder andere Van de Heuvel en Miller hout snijdt, biedt een paper uit 2011 een positiever licht op de vooruitgang. In deze paper beschrijven onderzoekers Ian Stevenson en Konrad Kording de zogenaamde ‘wetmatigheid van Stevenson en Kording’.

In analogie op de Wet van Moore (een verdubbeling van de transistorsnelheid en opslagcapaciteit elke 18 maanden) stelt hun wet dat het aantal neuronen dat we in het brein kunnen volgen elke 7,4 jaar verdubbelt.

Dit leidt hen ook tot de voorspelling dat alle neuronen in één menselijk brein pas rond 2220 gevolgd kunnen worden. Zelf realiseren zij zich dat het waarschijnlijk sneller gaat. In de paper schrijven ze dat ‘deze voorspelling, doorgetrokken vanuit het verleden, nogal absurd lijkt met de huidige vooruitgang in technologie’.

Zwerm vogels

Los van de vooruitgang in de analyse van neuronen, stellen andere experts dat de werking van het brein niet te bevatten valt vanwege de dynamiek tussen de neuronen. Dit stelt onder meer Miguel Nicolelis. Nicolelis is hoogleraar aan Duke University (Durham, Verenigde Staten) en geldt als één van de meest vooraanstaande neurowetenschappers ter wereld. Zijn specialiteit ligt met name op het vlak van brein-machine-interactie.

Volgens hem is het idee van mind uploading in strijd met de dynamische aard van hersenactiviteit. In Mensmachine onderbouwt hij dit als volgt: ‘Het brein is veel meer dan data of informatie. Het is letterlijk onberekenbaar en kan niet worden gesimuleerd.’

Het brein is veel meer dan data of informatie. Het brein is letterlijk onberekenbaar.

Miguel Nicolelis (Duke University)

Hij geeft aan dat het centraal zenuwstelsel van de mens minder gemeen heeft met een laptop dan met andere in de natuur voorkomende complexe systemen, zoals een school vissen, een zwerm vogels of zelfs de aandelenbeurs. In deze systemen vindt wisselwerking plaats tussen elementen die versmelten tot een enkele identiteit, waarvan de bewegingen intrinsiek onvoorspelbaar zijn.

De dynamische opbouw, interactie en werking van het brein ondermijnt daarmee de accuratesse om de hersenen te voorspellen of simuleren.

Bewustzijn

De aanhangers van mind uploading zijn het begrijpelijkerwijs niet eens met de kritiek. Dit komt naar voren in het rapport Whole Brain Emulation: A Roadmap dat in 2008 is opgesteld door Anders Sandberg en Nick Bostrom. Een ander bezwaar tegen het concept van breinsimulatie door software is dat we nog lang niet genoeg weten over de werking van ons bewustzijn om ook maar een idee te hebben over hoe we de reproductie ervan zouden moeten aanpakken.

Het rapport weerlegt dit door te stellen dat het, net als bij computers, niet nodig is om een heel systeem te doorgronden om het te emuleren. Het gaat dus niet om het begrijpen van de informatie, maar alleen om de informatie op zichzelf.

Kritiek op het concept

Los van de kritiek op de werkbaarheid en haalbaarheid biedt het idee van mind uploading een instrumentele visie op menselijk lichaam. Het lichaam is niets anders dan een omhulsel. Daarbij is het streven naar een geschikt computersubstraat alleen logisch vanuit de filosofie dat we als mens nu al een soort van computer zijn.

Vanuit dat perspectief is het huidige computertijdperk de lens waarmee we naar de mens kijken. Eerdere technologieën in de geschiedenis laten andere metaforen zien:

• De Grieken en Romeinen waren dankzij hun innovaties op het gebied van water, zoals pompen, vooral geïnteresseerd in lichaamssappen;
• Tijdens de Renaissance was de klok een metafoor voor het leven;
• Ten tijde van de industriële revolutie werd de mens vanuit dat perspectief bekeken. Denk aan spreekwoorden en uitspraken zoals de ‘radertjes in je hoofd’ of ‘stoom afblazen’;
• Nu speelt de vergelijking met energie en batterijen een belangrijke rol, zoals ‘opladen’ en ‘bijtanken’ [link onderin].

Nu realiseren we ons dat deze metaforen een belichaming zijn van de technologische tijd, maar tekortschieten om het menselijk lichaam daadwerkelijk te beschrijven. De kans bestaat dat volgende generaties dit zeggen over het huidige paradigma om de mens met een computer te vergelijken.

Filosofische vraag

Het concept van mind uploading draagt naast technische en conceptuele vragen ook een filosofische kwestie met zich mee. Stel je voor dat het lukt? Dat de complexiteit van neurale wegen en processen in kaart kan worden gebracht en dan in een computer kan worden gereproduceerd of gesimuleerd.

De filosofische vraag die ik daarbij heb: zou ik dan nog mezelf zijn? Of is het een kopie die een ander leven gaat leiden (als je al kan spreken van leven)? Heeft de upload dan dezelfde gevoelens, gedachten, normen en waarden als ik heb? Als de upload gelooft dat hij mij is, is dat dan genoeg? Betekent het überhaupt iets dat ik nu denk dat ik mezelf ben? Of is dat ook een illusie?

Nog filosofischer: hoe weet ik dat ik op dit moment zelf geen upload ben? Dit concept komt bijvoorbeeld naar voren in de film The Matrix. Maar ook onder wetenschappers wordt serieus nagedacht over dit idee.

Religie

Niet voor niets vraagt Mark O’Connell zich in Mensmachine af of en hoe wetenschap de rol van religie lijkt te vervangen. Het streven naar mind uploading betekent immers dat we ons als mens los maken van materie en van de stoffelijke wereld.

Je geest leeft dan digitaal voort, in plaats van vergelijkbare spirituele concepten zoals zielsverhuizing, de hemel, eeuwige terugkeer en reïncarnatie. ‘Het is een extreem voorbeeld van de manier waarop het geloof in wetenschappelijke ontwikkeling de plaats inneemt van religie als verbreider van diepgewortelde culturele verlangens en hersenschimmen.’

In dit deel ga ik in op singulariteit, oftewel de ontwikkeling naar superintelligentie.

Superintelligentie

Er bestaat geen consensus over het begrip ‘technologische singulariteit’. Soms wordt het gezien als een religieuze voorspelling en een andere keer als een technologische onontkoombaarheid.

Een singulariteit is een ongewoonheid, iets waar de normale regels of wetten niet meer geldig zijn of niet meer toegepast kunnen worden. Oorspronkelijk werd deze term vooral toegepast in de natuurkunde: een moment waarop ruimte-tijd zo sterk is gekromd, dat ruimte en tijd feitelijk ophouden te bestaan.

Historie

Technologische singulariteit werd voor het eerst beschreven door de sciencefiction auteur Vernor Vinge in 1993. Een vergelijkbaar concept is al eerder in de jaren vijftig benoemd door natuurkundige John von Neumann. Althans, zo stelt Stanislaw Ulam dat hij met Von Neumann sprak over de versnellende vooruitgang van technologie. ‘Dit lijkt op het naderen van een bepaalde essentiële singulariteit in de geschiedenis van ons ras, waar voorbij de menselijke beslommeringen, zoals we ze kennen, niet kunnen voortgaan.’

Rond 1994 formuleerde Frank Tipler het zogenaamde omegapunt. Dit is een toekomstverwachting waarin intelligent leven alle materie in het universum overneemt, wat leidt tot een kosmologische singulariteit, en dit zal volgens hem toekomstige samenlevingen in staat stellen de doden weer tot leven te wekken.

Vanaf 2001 vestigde Ray Kurzweil de aandacht op het concept in verschillende artikelen en boeken, waaronder één met de titel De Singulariteit is nabij. Als voorspeller van de technologische toekomst vertrouwt Kurzweil vooral op de zogenaamde ‘wet van de toenemende opbrengsten’. Volgens deze visie volgt technologie dezelfde exponentiële ontwikkeling als een financiële investering met rente op rente.

Jaar 2045

Het moment van technologische singulariteit is wanneer technologie meer invloed heeft op de richting waar de maatschappij zich naartoe beweegt dan de mens. Er zijn verschillende visies of en wanneer dit moment optreedt, maar meestal wordt het jaar 2045 aangehouden.

De voorspelling bouwt voort op de Wet van Moore, deze theorie staat voor de verdubbeling van transistorcapaciteit binnen een bepaalde tijdsperiode en voor hetzelfde budget. Deze wetmatigheid kun je volgens Kurzweil en andere aanhangers van singulariteit doortrekken naar de snelheid waarin wetenschap en technologie zich ontwikkelen.

Anderzijds wordt de exponentiële toename van rekenkracht in de Wet van Moore door sommige experts betwijfeld. Zij denken dat computerchips binnenkort tegen hun natuurkundige beperkingen aanlopen.

Kunstmatige intelligentie

Een belangrijk aspect binnen de singulariteit is de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie tot een uiteindelijke superintelligentie. Superintelligentie is het stadium waarin kunstmatige intelligentie (of intelligenties) slimmer zijn dan het gecombineerde intellect van alle mensen ter wereld.

• Lees meer over kunstmatige intelligentie.

Sommige transhumanisten beschouwen de ontwikkeling als onontkoombaar en positief. Nate Soares, directeur van het Machine Intelligence Research Institute (MIRI) in Berkeley, denkt dat we alle toekomstige innovaties aan machines kunnen overlaten.

Dit is ook wat wijlen Stephen Hawking beschrijft in De antwoorden op de grote vragen. Er is volgens hem geen kwalitatief verschil tussen het brein van een worm en dat van een computer. Vanuit evolutionair oogpunt betekent dit ook dat computer menselijke intelligentie kunnen voortbrengen, waarschijnlijk zelfs beter dan menselijke intelligentie. Er zijn geen natuurkundige wetten die deze ontwikkeling kunnen tegenhouden.

Een nauw verwant idee is de ‘intelligentie-explosie’ van de Britse statisticus Good. Hij schreef: ‘Aangezien het ontwerpen van machines een intellectuele activiteit is, zou een ultra-intelligente machine zelfs nog betere machines kunnen ontwerpen.’

Waarschuwing door Musk

Andere experts, denkers en ondernemers beschouwen dit als een groot risico voor de mensheid. Zo stelt Elon Musk dat de ontwikkeling gelijkstaat aan een technologische manier ‘om de duivel op te roepen’.

https://twitter.com/elonmusk/status/496012177103663104?s=20&t=yHBGDPbJNDDgIzu3kOsfQw

Overigens is dit idee van Musk niet nieuw. De Engelsman Samuel Butler schreef namelijk al in 1863 dat ‘de mens zal voor de machine worden wat het paard en de hond voor de mens zijn’.

Ondergang van de mensheid

Nick Bostrom denkt dat het voornaamste risico niet schuilt in een vijandige houding van superintelligente machines (zoals in films zoals Terminator), maar eerder in hun onverschilligheid ten aanzien van hun menselijke scheppers of voorouders.

De beheersing van kunstmatige intelligentie is verreweg de meest belangrijke kwestie ter wereld.

Nate Soares (directeur MIR Institute)

Dat is ook waar Nate Soares (directeur van het MIR Institute) voor waarschuwt. Volgens hem is de beheersing van kunstmatige intelligentie ‘verreweg de meest belangrijke kwestie ter wereld’. De ontwikkeling van superintelligentie kan volgens hem leiden tot de ondergang van de mensheid.

Hij vindt dat te weinig mensen en organisaties nadenken over de nadelen en risico’s. ‘Het is alsof duizenden mensen er alles aan doen om als eerste kernfusie te ontwikkelen, terwijl vrijwel niemand aan de beheersing ervan werkt.’

Russel, Hawking en Tegmark

Om die reden pleiten gerenommeerde wetenschappers in dit domein, zoals Stuart Russel, Stephen Hawking, Max Tegmark en Frank Wilceck, ervoor dat we niet moeten wachten met nadenken over de veiligheid van superintelligentie totdat het er is. Het idee om dit af te schrijven als sciencefiction is volgens Hawking ‘mogelijk de grootste vergissing die we ooit kunnen maken’.

In een vergelijkbare argumentatie als Bostrom, geeft Russel aan dat het voor ons als mens(heid) bijzonder moeilijk is om onze wensen in strikt logische termen expliciet te omschrijven. Om die reden haalt hij vaak de mythe van koning Midas aan. Koning Midas vroeg aan Dionysus het vermogen om met een enkele aanraking dingen in goud veranderen. Hij was verrukt tot het moment dat hij zich realiseerde dat het eerder een onvermogen was toen hij het eten, het drinken en zijn dochter aanraakte.

De vergelijking met kunstmatige intelligentie is dat deze systemen zich strikt willen houden aan de taak- of doelstelling. Als we de doelen niet goed specificeren, lopen we het risico dat we onszelf daarmee in de voet schieten of dat het zelfs de ondergang van onze soort inluidt. Het probleem is dus eerder de competentie en onbeheersbaarheid van superintelligentie dan haar kwaadwilligheid.

Oplossing

Een mogelijke oplossing is om impliciete waarden en afwegingen aan kunstmatige intelligentie bij te brengen door menselijk gedrag te observeren. Stuart Russell: ‘Zo leren wijzelf ook onze normen en waarden.’ Een wijze waarop machines en software dit kunnen doen is net zoals wij ze helpen met het identificeren van woorden of afbeeldingen, de bekende Recaptcha puzzels.

Nell Watson is oprichter van EthicsNet. Het doel van dit initiatief is om kunstmatige systemen te laten trainen door mensen. Mensen krijgen dilemma’s voorgeschoteld waarin ze een keuze moeten maken. Deze beslissingen vullen de database en op basis hiervan kan het systeem leren over menselijke ethiek en moraal.

Technologie drijft evolutie

Wat is de relatie tussen singulariteit en het transhumanisme? Het beeld dat Kurzweil schetst van de toekomst is er een waarin technologie steeds kleinschaliger en machtiger wordt, tot het moment waarop de zich versnellende evolutie ervan de belangrijkste factor vormt voor onze eigen evolutie als soort.

Kurzweil: ‘De singulariteit zal ons in staat stellen om de beperkingen van ons biologisch lichaam en brein te overstijgen. We zullen controle krijgen over ons lot.’

Uiteindelijk zal de singulariteit volgens hem het hoogtepunt vormen van het samengaan van ons biologisch denken en bestaan met technologie. Dit mondt uit in een wereld die nog menselijk is, maar die de biologische herkomst overstijgt. Er is dan geen onderscheid meer tussen mens en machine en tussen de fysieke en virtuele realiteit.

De singulariteit zal ons in staat stellen om de beperkingen van ons biologisch lichaam en brein te overstijgen. We zullen controle krijgen over ons lot.

Ray Kurzweil (transhumanist)

Een argumentatie in dezelfde strekking maakt Yuval Noah Harari in zijn boek Homo Deus. Hij stelt dat technologie overheersend zal worden in het proces van natuurlijke selectie: ‘Het organische lichaam zal samensmelten met apparatuur zoals bionische handen, kunstmatige ogen of met miljoenen nano-robots in onze bloedsomloop die problemen zullen diagnosticeren en schade zullen herstellen. Zo’n cyborg is tot veel meer in staat dan een normaal lichaam.’

Voordelen kunstmatige intelligentie

Met kunstmatige intelligentie zijn we als mens niet meer gelimiteerd aan onze biologie. Nick Bostrom wijst op het verschil in verwerkingskracht tussen het menselijk weefsel en de hardware van een computer:

• Neuronen vuren met een frequentie van 200 hertz, transistoren met één gigahertz;
• In ons zenuwstelsel worden signalen doorgegeven met een snelheid van 100 meter per seconde, in een computer is dit met de snelheid van het licht;
• De omvang van het menselijk brein is beperkt door de schedel, computers hebben geen beperking.

Deze factoren scheppen volgens Bostrom en anderen de omstandigheden voor kunstmatige superintelligentie.

Samenwerken

Om als mens niet irrelevant te worden, streven sommige transhumanisten naar de eerder beschreven methode van mind uploading. Anderen, waaronder Elon Musk (met Neuralink) en Bryan Johnson (met Kernel) opteren voor een alternatieve strategie. Hun idee is om met behulp van een hersenimplantaat de menselijke intelligentie te koppelen aan kunstmatige intelligentie. In mijn artikel over neurotechnologie werk ik dit verder uit [link onderin].

Deze symbiose van menselijk hersenweefsel met elektronica is een aantrekkelijk perspectief voor veel transhumanisten. In lezingen over transhumanisme vraag ik soms hoe ver zij hierin willen gaan. Hoewel dit per doelgroep verschilt – zo waren studenten in Delft behoorlijk ruimdenkend – is er meestal een percentage van ongeveer 10% dat hier wel voor open staat.

In dit deel beschrijf ik een aantal fysieke verschijningsvormen van de versmelting van mens met machines.

Robots en cyborgs

De naam robot is afgeleid van het Tsjechische woord ‘robota’ dat ‘dwangarbeid’ betekent. De link met Tsjechië is verklaarbaar: op 25 januari 1921 vond de première plaats van het toneelstuk R.U.R. van Karel Capek. In dit toneelstuk spelen robots de hoofdrol, waarna hun aanduiding zich heeft verspreid naar andere talen.

De robots in het toneelstuk waren volgens de regieaanwijzingen ‘gekleed als mensen’, hun gezichten zijn ‘uitdrukkingsloos’ en ze hebben ‘starende ogen’. De schrijver had nog niet de associatie met elektrische circuits en metaal. Een beeld dat wij tegenwoordig, zeker ook door films zoals Terminator, wel hebben.

Robots in het leger

De ontwikkeling van robots heeft vooral veel interesse vanuit het militair-industriële complex. Zo heeft  Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) jarenlang de Robotics Challenge georganiseerd. 

DARPA is als afdeling van het Pentagon belast met de ontwikkeling van nieuwe technologie voor militaire doeleinden. De organisatie is in 1958 door president Dwight Eisenhower opgericht als reactie op de lancering van de spoetnikraket door de Sovjet-Unie.

Robotic Challenge

Het doel van de Robotic Challenge is om de ontwikkeling te versnellen van semi-automatische robots die in staat zijn ‘complexe taken uit te voeren in gevaarlijke, verwoeste, door mensen ontworpen omgevingen’.

Daarvoor kregen de robots van de verschillende teams, vaak van gerenommeerde onderzoeksinstituten, allerlei taken op een parcours met allerlei hindernissen. Hierbij kun je denken aan het openen van een deur, traplopen of puin opruimen.

Het idee achter deze taken is dat de meeste technologie vaak heel goed is in dingen die wij als mens niet goed kunnen, maar dat robots doorgaans niet erg geschikt zijn voor taken die wij mensen doen zonder er over na te denken. Denk bijvoorbeeld aan lopen, voorwerpen oprapen en deuren openen. Dit wordt ook wel de paradox van Moravec genoemd.

Geesteskinderen

Dat robots onze capaciteiten steeds meer naderen en wellicht daarin menselijke vaardigheden gaan overtreffen, wordt door transhumanisten niet als iets beangstigends gezien. Professor Hans Moravec van Carnegie Mellon, diezelfde van de eerdergenoemde paradox, vindt dat robots onze evolutionaire erfgenamen zijn.

Ze zijn ‘gebouwd naar ons evenbeeld, naar onze gelijkenis: krachtigere, efficiëntere versies van onszelf’. Hij stelt dat robots ons uit ons bestaan kunnen stoten, maar dat het niet erg is. Zodra dit het geval is, moeten we de robots volgens hem vrij baan geven.

Schepping

Momenteel hebben we de kennis en middelen om met mechanica en elektronica geavanceerde robots te maken. Mark O’Connell wijst erop dat het concept om machines naar ons evenbeeld te scheppen de fantasie van de mens al eeuwenlang prikkelt in de vorm van mythes, sagen, verhalen en uitvindingen:

• Uitvinder Daedalus zou mechanische mensen hebben gemaakt (naast de bekende wassen vleugels waarmee Icarus vanaf Kreta zou moeten vluchten);
• Hephaistos, de god van het vuur, maakte de bronzen reus Talos;
• In de Middeleeuwen geloofden alchemisten dat ze uit het niets mensen konden scheppen;
• De Beierse bisschop Albertus Magnus zou in de dertiende eeuw een metalen standbeeld hebben gebouwd dat zou kunnen denken en praten;
• Uitvinder Leonardo da Vinci had in de vijftiende eeuw een robotridder gemaakt met inwendige kabels, katrollen en raderen.

Kortom: de middelen zijn veel uitgebreider en verfijnder, maar in de essentie zit het creatieve idee en de verbeeldingskracht dat we robots willen maken in ons als mens.

Aansturing: mens of machine

Over de verschijningsvorm en de onbeperkte fysieke mogelijkheden van kunstmatige lichamen of robots lijkt weinig discussie te zijn onder transhumanisten. De aansturing is de crux: laten we dat bij kunstmatige intelligentie of is er nog steeds een menselijk aspect (noem het bewustzijn)?

De onderstaande ideeën gaan over de samensmelting tussen met en machine. Ofwel in de vorm van cyborgs (samentrekking van cybernetische organismes), door technologische aanpassingen van onze biologische lichamen, ofwel als uploads, door onze herseninhoud te uploaden naar een machine.

• A Cyborg (Kurweil)
• B Primo Posthuman (Vita-More)
• C Emulaties (Moravec en Hansen)

A Cyborgs

De term cyborg werd in 1960 voor het eerst gebruikt in een wetenschappelijk artikel door Clyne en Kline. Hun stuk ging over ruimtereizen en de ongeschiktheid van het huidige menselijke lichaam om in de ruimte te leven. Om die reden was het volgens hen nodig om het lichaam uit te rusten met ‘exogene componenten’.

• Lees meer over cyborgs.

Grinders

Aan de andere kant van het spectrum staan de zogenaamde ‘grinders’. Zij hebben hetzelfde ideaal als DARPA, maar dan vanuit individualistische en soms wat anarchistische motieven.

De meest aansprekende voorbeelden van deze stroming zijn Lepth Anonym, Stellarc en Tim Cannon.

• De Engelse Lepth Anonym was in 2011 een van de eersten die zichzelf online kenbaar maakte als biohacker en grinder. Met dunschillers, scalpels, naalden en wodka voor de sterilisatie, bracht ze magneten en andere voorwerpen onder haar huid.
• Stelarc is een Australische kunstenaar. Hij liet voor zijn stuk Ping Body elektrodes aan zijn spieren bevestigen waarmee anderen zijn lichaamsbewegingen via internet konden besturen.
• Tim Cannon is de oprichter van Grindhouse Wetware. Waar ik een chip in mijn hand heb laten zetten, gaat Tim nog een stap verder. Hij heeft onder meer de Circadia in zijn onderarm geïmplanteerd. Dit apparaatje, ter grootte van een doosje met een spel kaarten, meet continu zijn lichaamstemperatuur.

Hardware aanpassen

De motivatie om radicale verbeteringen aan zijn lichaam aan te brengen is dat Cannon de hardware van de mens wil verbeteren. ‘De hardware die we nu hebben is geweldig om, zeg, schedels in te slaan op de Afrikaanse savanne, maar niet zo bruikbaar voor de wereld waarin we nu leven. We moeten onze hardware aanpassen.’

We moeten onze hardware aanpassen.

Tim Cannon (Grindhouse Wetware)

Hij heeft niets met het idee dat het biologische lichaam echt, natuurlijk en authentiek is. Naar zijn stellige overtuiging is dat irrationeel en sentimenteel. Zodra er protheses zijn die beter zijn dan zijn eigen ledematen, zou hij er geen moeite mee hebben om zijn eigen armen en benen te laten amputeren en vervangen.

Zijn einddoel komt in de buurt van het beeld van de Primo Posthuman (B) of Emulaties (C). Hij stelt zichzelf voor als een systeem van onderling verbonden, informatie zoekende knooppunten, die in zich uitbreidende bogen door het universum reizen en die in die onmetelijke ruimte intelligentie delen, leren, ervaren en ordenen. De modificaties aan zijn eigen lichaam ziet hij als de eerste kleine stapjes naar dat einddoel.

Exoskelet

Hoe realistisch is het beeld van een cyborg volgestopt met elektronica? In een artikel in The Verge deelt redacteur Adi Robertson haar ervaringen met implantaten. Zo rond 2010 had ze een magneet laten implanteren in een van haar vingers die langzamerhand zijn werking verloor.

Ze haalt terecht aan dat hoe beter draagbare technologie wordt, des te minder het nodig is om permanente ingrepen te doen in het lichaam. Neem bijvoorbeeld een exoskelet voor kracht, slimme lenzen voor het tonen van informatie en brain-computer-interfaces voor het aansturen van machines.

• Lees meer over grinders en onderhuidse chips.

B Primo Posthuman

Het Primo Posthuman-project is bedacht door Natasha Vita-More. Het is een blauwdruk voor wat ze een ‘platformonafhankelijk lichaam’ noemt. Hierbij is de menselijke gedaante volledig vervangen door een gestroomlijnd antropomorfisch apparaat.

Dit apparaat is een ‘krachtiger, robuuster en flexibeler lichaam met betere prestaties en een moderne vormgeving’. De bezieling en besturing van het apparaat bevindt zich in een geüploade, niet aan specifieke hardware gebonden geest.

Haar apparaat bevat onderdelen zoals een metabrein (voor toegang tot het internet) met een neocortex-prothese van kunstmatige intelligentie met nanobots, een slimme huid die tegen de zon kan met biosensoren voor veranderbare kleur en textuur, en heel precieze zintuigen.

C Emulaties

In zijn boek The Age of Em schetst de econoom Robin Hansen een beeld van een wereld die wemelt van de uploads (ook wel emulaties genoemd, afgekort naar Ems). Dit is een visie die de eerdergenoemde Hans Moravec ook propageert en waar ik in het gedeelte  ‘mind uploading’ ook al wat over heb geschreven.

In de ideaaltypische wereld van Hansen ben je in staat om meerdere kopieën van jezelf te maken. Gezien zijn achtergrond is het niet zo gek dat Hansen in zijn boek de focus legt op de consequenties voor werkgelegenheid, economische systemen en industriepolitiek [link onderin]. Hij denkt dat de Ems voor ons gaan werken en dat mensen daarom met pensioen kunnen gaan.

Naast de enorme hoeveelheid vrije tijd hebben we als mens dan andere voordelen. Als upload worden we niet gehinderd door de alledaagse zorgen over de eindigheid van leven of beperkte cognitieve mogelijkheden. Max Tegmark stelt in zijn boek Life 3.0 dat voor de realisatie van dit idee geen enkele ons bekende natuurwet geweld aan hoeft te worden gedaan. De vraag is dan vooral wanneer we dit kunnen: is dit binnen een paar jaar, enkele decennia of millennia?

In dit deel schrijf ik over een netwerk van mensen (of breinen). In het Engels wordt dit concept aangeduid als de hive mind.

Hive mind

De term hive mind is een analogie naar de wereld van insecten. De Nederlandse vertaling van ‘hive’ is bijenkorf. Volgens dit concept koppelen we menselijke en digitale breinen samen, zodat een collectief brein of bewustzijn ontstaat. Net zoals een bij op zichzelf niet zoveel kan, wordt de mens sterker door het direct combineren met onze hersencapaciteiten.

Toonaangevende spelers binnen het transhumanisme zoals Elon Musk en Zoltan Istvan menen dat menselijke intelligentie(s) het uiteindelijk gaan afleggen tegen superintelligentie in de vorm van computers en robots. De enige manier waarop we ons als mens hiertegen kunnen wapenen is door een netwerk te creëren van menselijke breinen onderling en met kunstmatige intelligentie systemen.

Gezien de competitieve beperkingen van onze biologische systemen hebben we geen keuze dan met robots samen te smelten.

Zoltan Istvan (transhumanist)

Zoltan Istvan: ‘Om beter te zijn dan robots, betekent dat we hen moeten verslaan. Gezien de competitieve beperkingen van onze biologische systemen hebben we geen keuze dan met robots samen te smelten’.

Hive mind uitleg

Met enige fantasie zou je al kunnen zeggen dat we ons gedragen als bijen. Volgens biologen zijn er namelijk twee kenmerken van zo’n structuur [link onderin]:

1. Verdeling van werk;
2. Verdeling van reproductie (denk aan de verdeling tussen de koningin en de werkbijen).

De menselijke evolutie heeft zeker geleid tot het eerste kenmerk, maar (nog) niet tot de tweede. Als we technologisch in staat zijn om onze intelligenties te kopiëren en te reproduceren, komt het tweede kenmerk dichterbij.

Belemmeringen

Het koppelen van menselijke breinen kan leiden tot de hive mind. Volgens sommige experts, zoals Anders Sandberg en futurist Ramez Naam, duurt dit niet zo lang meer. De grootste belemmering zit naar verwachting niet zozeer in het uitlezen of versturen van hersensignalen, maar de interpretatie door de ontvangende persoon.

Ramez Naam: ‘Neem bijvoorbeeld zoiets als het concept berg. Dit is niet alleen een andere set aan ervaringen en herinneringen in mijn brein ten opzichte van iemand anders, maar is ook fysiek en biologisch anders in neurologische en synaptische verbindingen.’

Daar waar de interpretatie de grootste barrière lijkt, gaan de ontwikkelingen wat betreft hardware snel. Zo hebben onderzoekers van de Brown University (Verenigde Staten) in 2019 hersenchips ontwikkeld die met megabits per seconde informatie kunnen ontvangen en versturen [link onderin]. Ze hebben deze chips de toepasselijke naam ‘neurograins’ gegeven.

Mary Lou Jepsen

Mary Lou Jepsen is één van de meest visionaire ondernemers op dit gebied, naast de eerder besproken Bryan Johnson (Kernel) en Elon Musk (Neuralink). Mary Lou Jepsen heeft gewerkt voor Oculus en Google [x] voordat ze in 2016 het bedrijf Openwater oprichtte. Het doel van dit bedrijf is om te komen tot een betaalbaar product voor het uitlezen en versturen van hersensignalen.

Dit is dus anders dan de voorbeelden van Kernel en Neuralink, aangezien ze (nog) niet van plan zijn om elektroden in de schedel te plaatsen. Uiteindelijk kunnen we met het product van Openwater in de woorden van Mary Lou Jepsen komen tot ‘praktische telepathie’. De methoden die ze hiervoor willen combineren zijn die van infrarood licht, gefocust ultrasoon geluid en holografie.

Neuralink

In juni 2019 organiseerde het bedrijf Neuralink een persconferentie waar de nieuwe versie van hun chip werd gepresenteerd. Het doel van deze chip is om hersensignalen uit te lezen en om de hersenen uit te sturen. ‘Read and write’ in computertaal.

Hiervoor zijn zo’n 1.024 kleine draadjes gekoppeld aan een chip, de zogenaamde ‘N1’ van Neuralink. Om de superkleine draadjes in de schedel bij de juiste neuronen te prikken, zonder bloedvaten in het brein te raken, maakt het bedrijf gebruik van een geavanceerde operatierobot. Tot nu toe hebben ze de chip bij negentien ratten ingebracht met een succesratio van 87%.

• Lees meer over Neuralink.

Consequenties

Wat zijn de gevolgen, mochten we in staat zijn om telepathisch met elkaar te kunnen communiceren? Anders Sandberg is positief: ‘We kunnen concepten, ideeën en zintuigelijke informatie direct naar elkaar overbrengen.’

Daarmee kunnen we elkaar beter begrijpen en ontstaan er mogelijk (en hopelijk) minder conflicten. Het leidt ook tot een snellere verspreiding van ideeën, ontdekkingen en technische innovatie.

We kunnen concepten, ideeën en zintuigelijke informatie direct naar elkaar overbrengen.

Anders Sandberg (transhumanist)

Risico’s die opdoemen zijn fouten in de hardware en software en de controle over de technologie. Wat als iemand of een bedrijf mee kan kijken in je gedachten, deze kan beïnvloeden en sturen? Zelf zie ik de vergelijking met het internet. Daarbij heerste de positieve en naïeve gedachte dat open informatie zou leiden tot meer begrip en minder oorlogen.

Maar het internet bracht ons ook de verslavende werking van social media, het dark web, virussen en filterbubbels. Gaat hetzelfde op met een nog krachtigere technologie die direct ingrijpt op ons brein en daarmee onze identiteit en ons wezen?

Globaal brein (Jos de Mul)

Jos de Mul is hoogleraar wijsgerige antropologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. In een artikel in Vrij Nederland schrijft hij dat het internet al de eerste primitieve vorm is van het globaal brein. ‘Het internet wordt niet zonder reden aangeduid als het zenuwstelsel van de informatiesamenleving.’ Hij schrijft dat het idee van het globaal brein met de ontwikkeling van breinmachine-interfaces haar metaforische karakter steeds meer lijkt te verliezen.

Het internet wordt niet zonder reden aangeduid als het zenuwstelsel van de informatiesamenleving.

Jos de Mul (Erasmus Universiteit)

Sociale insecten zoals bijen hebben zich in de loop van de evolutie ontwikkeld van relatief onafhankelijke individuen naar een geïntegreerd superorganisme dat uitsluitend zo nog kan bestaan. De Mul verwacht dat wanneer de mens dit evolutionaire pad zal volgen niet alleen de centra van bewustzijn en interactie zijn gedistribueerd, maar ook het zelfbewustzijn.

Een collectief bewustzijn. Dat klinkt esoterisch en spiritueel, maar wellicht brengt technologie ons als mens hiertoe in staat. Deze vergelijking doemt elke keer op: transhumanistische technologieën hebben griezelig vaak dezelfde doelen voor ogen als religies en spirituele groeperingen. Of misschien is dat juist wat ons mens maakt.

Superorganisme (Koert van Mensvoort)

Vergelijkbaar met het globaal brein en de hive mind is het concept van het superorganisme. Ik besprak dit met Koert van Mensvoort tijdens een interview. In zijn boek Next Nature beschrijft hij het superorganisme als een ‘memetisch organisme’. Memetica is een term van Richard Dawkins, die staat voor een verspreiding van informatie via ideeën. Waar genetica staat voor biologische verspreiding en evolutie, verloopt dat bij memetica veel sneller.

Een ‘memetisch organisme’ of superorganisme is een stadium waar we ons nu wellicht al in bevinden. Net zomin als een bijenkorf de individuele bij vervangt, is dit organisme geen vervanging van de mens. Wij als mens zijn continu ingekapseld door techniek. Neem het internet: dat je altijd verbonden bent met kennis en anderen doet iets met je denken, je identiteit en autonomie.

Zou jij je willen laten invriezen na je dood? Of je geest uploaden in een computer? Laat een reactie achter!