DIY biologie. Oftewel: ‘doe het zelf biologie’ en klussen aan je lichaam. Wat is DIY biologie eigenlijk? Hoe is het ontstaan? Wat gebeurt er allemaal rondom DIY biologie, wat zijn aansprekende voorbeelden en wat moet je doen om zelf ‘doe het zelf’ bioloog te worden?

Wat is DIY biologie?

Klussen aan je lichaam. Dat is biohacking in de meest letterlijke zin. Niet voor niets ben ik erg enthousiast over dit thema. Vergis je niet, dit is relevant. Neem Bill Gates. Hij zei in 2010 dat als hij nu een tiener zou zijn, dat hij dan hij niet in computers zou hacken, maar dat hij biologie zou gaan hacken [link onderin].

Dit zou Bill Gates nu doen

Het hacken van DNA/RNA en het menselijk lichaam is niet alleen voorbehouden aan onderzoekers en laboratoria met dure apparatuur. Technologie ontwikkelt zich zo snel dat geïnteresseerde amateurs hier ook gebruik van kunnen maken. Dat klussen en klooien doen ze in hun eigen hackerspaces. Dat is DIY biologie, een wereldwijde beweging  [link onderin].

Dit artikel heb ik in meerdere delen geschreven. Na een algemeen deel volgt een verslag van mijn opleiding aan de Biohack Academy van De Waag in 2019 en een verslag van een labsessie in 2017.

Model DIY biologie

DIY biologie hangt nauw samen met biotechnologie en synthetische biologie. Om de ontwikkelingen te duiden heb ik dit artikel geschreven en onderstaande mindmap gemaakt.

Mindmap met een samenvatting van welke concepten ik belangrijk vind en hoe ze met elkaar samenhangen.

Hackerspace biologie

Een hackerspace. Eerlijk gezegd had ik er wel eens van gehoord, maar had ik er niet echt een beeld bij. Een hackerspace is een soort van open laboratorium waar mensen met een gezamenlijke interesse komen om samen te werken en elkaar te ontmoeten.

Ik mocht onlangs spreken op een congres voor hackers en in de grote ruimte was een hackerspace opgezet. Dat was echt fascinerend, overal laptops en computers. Sommige waren opengedraaid. Anderen waren met soldeerbouten aan de slag en weer anderen probeerden oude computers te programmeren. Aan de andere kant van de ruimte was een groep mannen bezig met 3d printers.

Dit bestaat al langer. Maar in 2010 is een crowdfunding campagne op Kickstarter gestart voor een biologie hackerspace. Dit is BioCurious geworden, in San Francisco (Verenigde Staten). BioCurious omschrijft zichzelf als een community voor onderzoekers, biologen, ondernemers, studenten en amateurs die interesse hebben in biologie [link onderin].

Alessio over het DIY lab in Groningen

Waarom ik hier enthousiast van word

Wat is mijn gevoel hierbij? Soms voel ik me best wel een ‘noob’ als ik met die hackers praat. Of ze dat nu doen in computers of in mensen. Wat weet ik er nu van? Het leuke is dat ze daar wel enorm open staan voor vragen en opmerkingen. Zeker als je geïnteresseerd bent in wat ze doen. Daarbij is het gewoon erg gaaf dat als je het menselijk lichaam, biologie en DNA leuk vindt, je daarvoor niet per se in dienst moet zijn van een ziekenhuis of groot farmaceutisch bedrijf.

Dat is gewoon, hoe zal ik het zeggen, verpletterend.

Zeker omdat je dan misschien ook vrijer kan denken en associëren. Dat kan, in theorie althans, leiden tot ontwikkelingen, inzichten en innovaties die de professionals niet konden bedenken.

Tijdens de labsessie waarin ik zelf aan de slag ging met DIY biologie.

Biologie hacken

In Nederland zijn er biologie hackerspaces in Groningen en in Amsterdam. In Amsterdam houdt de Waag Society zich hier actief mee bezig. Bioloog Roland van Dierendonck houdt zich samen met een aantal collega’s bezig met de ontwikkeling van ‘doe het zelf’ biologie in Nederland. Zo organiseerde de Waag Society ook de Biohack Academy. Roland zou tijdens deze meetup meer over deze trend en de impact vertellen.

Daarnaast kwam Alessio Marcozzi vertellen over hoe hij het DIY biologie laboratorium heeft opgezet in de stad Groningen.

Dit waren de thema’s van de Meetup:

  • Het ontstaan van DIY biologie
  • Geschiedenis
  • Voorbeelden wat je kan doen in de hackerspaces
  • DIY biologie in Nederland
  • Hoe word je doe-het-zelf bioloog?
  • Is DIY biologie de toekomst?

Verderop lees je mijn verslag.

Presentatie van Roland

De impact van DIY biologie

De meetup was geweest. Het was mooi weer, ik liep door Utrecht. Het duizelde mij nog wel een beetje. Een aantal dingen bleven me heel erg bij.

  1. De gigantische impact die DIY Biologie gaat hebben (net als computers in de jaren ’70)
  2. Het doel van DIY biologie (niet alleen innoveren)
  3. Wie bepaalt of het goed is? (of hoe open source software werkt)
  4. De toekomst (van biomaterialen tot digibio)

1 Gigantische impact

Ten eerste was het een opmerking die Alessio aan het einde van zijn presentatie maakte. Hij zei: “Waar wij nu staan met biologie, is te vergelijken met waar computers waren in de jaren zeventig.” Toen waren er nog enorme kamers in universiteiten waar de computer in stond. Tegenwoordig hebben we een stuk meer rekenkracht in onze mobiele telefoons die in onze broekzak zit.

Als je daar even bij stil staat.

Niet voor niets begon Roland zijn presentatie ook met de zin: “De 21e eeuw wordt de eeuw van de biologie.”

2 Opleiden en informeren

Ten tweede het doel van DIY biologie. Van te voren had ik gehoopt en verwacht dat beide sprekers zouden zeggen dat het voor grote doorbraken en innovatie zou zorgen. Het doel van de DIY biologie beweging ligt toch net wat anders. Het gaat ook juist ook vooral om mensen kennis te laten maken met deze technologie, zodat zij daar een beter beeld van hebben. “We geven mensen inzicht in hoe ontzettend snel alle ontwikkelingen tegenwoordig gaan.”

Het gaat tijdens de sessies in het laboratorium ook om het nabouwen van dure apparatuur of het doen van biologische analyses. Zo is het met huis-, tuin- en keukenmiddelen mogelijk om je eigen DNA te isoleren.

3 Wie bepaalt of het goed is?

Tijdens de meetup stuitten we op een interessante discussie. Stel dat uit de doe-het-zelf laboratoria een briljante oplossing komt, bijvoorbeeld voor het genezen van een ongeneeslijke ziekte. Hoe bepalen mensen of artsen dan of ze dat kunnen toepassen?

Werkt het in de toekomst net als met open source software? Dat je naast samen bouwen aan iets, andere mensen hebt die onafhankelijk van elkaar dat weer controleren?

Aan de andere kant, met software is zoiets nog wel voor te stellen. Maar hoe zit het met ingrijpende zaken in biologie of in het menselijk lichaam? Moet de doe-het-zelf knutselaar zijn of haar idee dan toch weer geven aan een medisch instituut of een farmaceut?

4 De toekomst

Aan het einde van zijn presentatie ging Roland in op de toekomst van DIY biologie. Waar experts nu mee bezig zijn, is de samensmelting van informatie en biologie. Dit heet digibio, het digitaliseren van biologie. Andere interessante ontwikkelingen zijn synthetische biologie en biomaterialen. Hij haalde daar het voorbeeld aan van een jurk die is gemaakt van schimmels.

De presentatie die Roland gebruikte, heeft hij op Slideshare gezet. Bekijk de presentatie hieronder.


In 2019 volgde ik de opleiding Biohack Academy bij De Waag in Amsterdam. Hieronder lees je wat ik heb gedaan en geleerd.

Biohack Academy (De Waag)

De Biohack Academy werd in 2019 voor de 6e keer gehouden [link onderin]. Kenmerk van de opleiding is dat deze tegelijkertijd in meerdere landen wordt gegeven. Naast Amsterdam deden ook Seoul, Tokio, Albuquerque en Philadelphia mee. Toen ik dit aan mijn vriendin vertelde moest ze denken aan de Spaanse Netflix-serie La Casa De Papel, maar dat terzijde.

Ander kernwaarden van De Waag kwamen ook sterk naar voren, namelijk openheid en de makerbeweging.

  • Openheid in de zin van ‘open source’, waarbij alle ontwerpen en methoden vrij toegankelijk online worden gedeeld via Github.
  • Openheid vanwege het karakter van het Open Wet Lab. Het laboratorium van De Waag is tijdens bepaalde tijdstippen open voor iedereen die wil experimenteren met biotechnologie.
  • Het maken komt terug in de opzet van de cursus. Naast een wekelijkse lezing, waren we vooral veel bezig met de proeven in het laboratorium of het zelf maken van apparatuur.

Voor het maken van de apparatuur konden we gebruikmaken van de andere faciliteiten van De Waag aan de Nieuwmarkt in Amsterdam, zoals het open Fablab (fabrication) en het Textile Lab (textiel en mode). In het Fablab staan onder meer een aantal 3D-printers, een laser cutter, soldeersets en materiaal voor het coderen van Arduino’s en andere kleine elektronica.

Open Wet Lab

Het Open Wetlab is de kern van de Biohack Academy. Volgens de eigen beschrijving is het een toonaangevend centrum in Amsterdam voor biokunst, biodesign en DIT (Do it together) biologie, waar wordt gewerkt met kunstenaars, ontwerpers, wetenschappers en hackers aan publieke participatieprojecten [link onderin].

Mijn reden om mee te doen aan de opleiding was dat ik tijdens keynotes vaak vertel over de potentie van biotechnologie. Ik haal daarin graag een uitspraak aan van Roland van Dierendock, die ons als coördinator heeft begeleid. Hij heeft tijdens de Meetup in 2016 gezegd: ‘De 20 eeuw was die van de informatietechnologie, de 21e eeuw is die van de biotechnologie.’

Tijdens de keynotes merkte ik dat deze en vergelijkbare statements goed kon onderbouwen, maar dat het wel altijd was op basis van theorie. De keuze om de opleiding te doen, was daarom gebaseerd op mijn idee dat ik met praktische ervaring nog beter in staat ben om over (de mogelijkheden van) biotechnologie te spreken.

In het Open Wet Lab:

Bioveiligheid

Tijdens de eerste cursusdagen kregen we toelichting over de veiligheidsaspecten rond het werken in een laboratorium. Dit werd gedaan door Per Staugard. Hij heeft jarenlang in de biotechnologie gewerkt, is de veiligheidsfunctionaris van het laboratorium en heeft een bedrijf in advies rondom veiligheid in laboratoria [link onderin].

Wereldwijd is een classificatie gemaakt van een viertal risicoklassen. In het laboratorium bij De Waag is het verboden om te werken met organismen of virussen uit de hoogste risicoklassen. Voorbeelden hiervan zijn het SARS-virus (groep 3) en het Ebola-virus (groep 4).

Naast het theoretische gedeelte deden we een practicum in het laboratorium zelf. De meeste voorschriften zijn eenvoudig, zoals het dragen een labojas, het dragen van handschoenen (bij bepaalde organismen), dragen van dichte schoenen, registratie van toegang, het afdoen van sieraden en vooral handen wassen (voor en na het werk in het lab). Al deze voorzorgsmaatregelen zijn erop gericht om de verspreiding van pathogenen naar jezelf, naar je collega’s in het laboratorium en naar de buitenwereld tegen te gaan.

Software

Tijdens de opleiding hebben we met diverse types software gewerkt. Het meest interessante vond ik zelf Benchling [link onderin]. Dit is een online platform dat door bedrijven, organisaties en onderzoeksinstellingen wordt gebruikt om hun projecten en experimenten in bij te houden.

Zo kun je als onderzoeker je onderzoeksresultaten en notities eenvoudig delen met anderen, zowel binnen dezelfde onderzoeksgroep als daarbuiten. Zelf heb ik een aantal eenvoudige bewerkingen in het programma gedaan.

1 Benchling

In Benchling kun je DNA sequenties inladen, bekijken en bewerken. Het platform Benchling heb ik binnen mijn project gebruikt voor analyses en simulaties. In de onderstaande afbeelding zie je pBR322. Deze plasmide vector wordt veel gebruikt in het klonen van E.coli. Het werd in 1977 ontdekt in het laboratorium van Herberg Boyer van de Universiteit van Californië. De ‘p’ staat voor plasmide en ‘BR’ staan voor de eerste letters van de onderzoekers die het hebben ontdekt, namelijk Bolivar en Rodriguez.

Links staat de code in basenparen waarbij het getal de positie van de basenparen aangeeft. De balken zijn de genen, zoals rop CDS in het voorbeeld. Een intermezzo: beide uiteinden van een DNA streng zijn verschillend. De streng eindigt met een fostfaatgroep of een suikergroep (een 5’ en een 3’) en een streng wordt altijd van een 5’ naar een 3’ uitgelezen.

De RNA code (een transcriptie van het DNA) staat voor één van de twintig aminozuren. Zo staat AUG voor de startcodon, AUU is een van de stopcodons en UGU bijvoorbeeld cysteine [link onderin]. De aminozuren, inclusief start- en stopcodons, vormen eiwitten die verantwoordelijk zijn voor allerlei processen in het lichaam. Denk aan de bouw, onderhoud en afbraak van de cel, transport en communicatiefuncties.

Rechts staat dezelfde informatie maar dan in een ronde vorm, aangezien de plasmide vaak op die manier synthetisch wordt gemaakt en geleverd. In mijn eigen project heb ik bijvoorbeeld op deze manier een deel van het DNA van de lambda bacteriofaag besteld als synthetisch DNA. Dit DNA werd ook in de vorm van een ronde plasmide geleverd. Overigens is dit niet iets dat je met het blote oog, dan wel met een eenvoudige microscoop, kan zien.

Hieronder staat een afbeelding uit Benchling:

2 BLAST

BLAST staat voor Basis Local Alignment Search Tool [link onderin]. Het programma vergelijkt de volgorde van nucleotiden en proteïnes met alle relevante databases, om vervolgens de statistische relevantie te berekenen. Het programma is opgericht en wordt onderhouden door het National Centre for Biotechnology Information.

Op die manier kun je als gebruiker zien hoe een bepaalde DNA of RNA code wordt omgezet via de eerder genoemde codons naar eiwitten. Andersom kan ook: welke DNA basenparen heb je nodig om een aantal eiwitten in een specifieke volgorde te produceren? Tijdens de Academy hebben we een college over bioinformatica gehad, gevolgd door een workshop met een aantal opdrachten om te leren werken met BLAST.

3. 20N

Enigszins vergelijkbaar met BLAST is 20n [link onderin]. Dit is een online platform dat zich richt op synthetische biologie [link onderin]. Hiervoor hebben de ontwikkelaars de code vrijgegeven op Github. Zij bieden nog wel een betaalde variant aan, waarbij je meer moleculen, zoekfuncties en andere functionaliteiten tot je beschikking hebt.

Het doel van het platform is om organismen te creëren met onnatuurlijke functies. Denk hierbij aan een bacterie die chemicaliën kan maken die voorheen alleen synthetisch geproduceerd konden worden. Het kan zijn dat je dan een bepaald biologisch pad moet ontwikkelen waarbij je de genen van diverse organismen met elkaar moet combineren.

Los van de wet- en regelgeving, als je dit in de praktijk wil toepassen, is dit platform een mooi voorbeeld van de digitalisering van biologie. Doordat dit platform ontsloten is via het internet, kan in principe iedereen ter wereld zelf biologie programmeren, simulaties draaien en hun ideeën delen.

Tijdens de presentatie van mijn project:

Experimenten

Tijdens de opleiding hebben we enkele experimenten gezamenlijk in en buiten het laboratorium uitgevoerd. De activiteiten buiten het laboratorium gingen meestal over het maken van lab-apparatuur. Denk hierbij aan een afzuigkap om steriel in te werken, een microscoop, een PCR, een incubator (een soort broedmachine), een centrifuge, een spectrometer, een bioreactor, en een magnetic stirrer (een mixer).

We waren niet altijd met biologie en niet altijd in het laboratorium bezig. Zo gingen we ook aan de slag met de eerdere genoemde online platformen in een workshop bioinformatica en oefenden we de basisvaardigheden rondom elektronica. Bij dit laatste onderdeel moesten we een Arduino programmeren (inclusief het aansluiten van een Breadboard) en vervolgens een elektronisch circuit solderen. Het doel van dit onderdeel was om daarmee één of meerdere apparaten te maken.

Voor mij lag de focus in de opleiding met name op de biotechnologie. Om die reden heb ik me qua apparatuur beperkt tot het maken van een webcam-microscoop met de 3D-printer. Andere studenten in de opleiding hebben één of meerdere apparaten uit het lab gemaakt, zodat ze thuis verder kunnen met hun project en experimenten.

Mijn eigen gemaakte microscoop (rechts) en wat je dan ziet (links):

Overzicht

In het lab liep de complexiteit van de activiteiten op. We begonnen met eenvoudige vaardigheden zoals steriel werken met een gasbrander, pipetteren en de gebruikte materialen steriliseren in een hogedrukpan.

Richting het einde van de opleiding werd het complexer; zo moesten we meerdere stappen combineren, zoals DNA-extractie, DNA-vermeerdering met een PCR, DNA-bewerking met restrictie-enzymen en DNA-analyse met gel electrophroses.

Een klein overzicht van de (biologische) workshops en experimenten die we hebben uitgevoerd:

  • Cultiveren van organismen op een petrischaal;
  • Vermeerderen van organismen in een incubator;
  • Prepareren van biologische monsters voor microscopie;
  • Microscopie, zowel analoog als digitaal;
  • DNA extractie: het isoleren van DNA uit een organisme;
  • Polymer Chain Reaction (PCR): het vermeerderen van DNA;
  • Restrictie enzymen: het knippen van DNA;
  • Gel electrophroses: analyse van DNA fragmenten

Uit deze onderdelen haalde ik zelf de meeste voldoening, maar dit kwam ook door de verwachtingen en wensen die ik zelf had bij de opleiding. Andere studenten in de opleiding hadden andere prioriteiten, en vooral binnen je persoonlijk project kreeg je alle ruimte om dat te verkennen.

Onderdeel van één van mijn experimenten:

Eigen project

Een belangrijk onderdeel van de opleiding is het persoonlijke project. Het doel was om in de laatste week een presentatie te houden over je project en je project te tonen op een tentoonstelling. Daarnaast was er veel aandacht voor het bijhouden van je voortgang en bevindingen. Hiervoor gebruikten we een blog op Github. De progressie van mijn project, inclusief overdenkingen en het wegen van opties, heb ik hierin wekelijks bijgehouden [link onderin].

Onderin dit artikel staat een presentatie met een overzicht van de projecten van alle studenten aan de Biohack Academy 2019, inclusief Tokyo, Seoul en Albuquerque.

Zelf CRISPR doen

Bij aanvang van de opleiding had ik me voorgenomen om met DNA te werken. Vanwege een uitspraak van een hoge Europese rechter in 2017 was het niet toegestaan om DNA te bewerken. Het leek mij leuk om de CRISPR/Cas9 kit van The Odin uit de Verenigde Staten te bestellen. Uiteindelijk is het bestellen toegestaan, maar het uitvoeren van de modificatie is verboden.

Overigens is het in Duitsland nog stringenter. Daar krijg je bij een dergelijke bestelling een boete van 50.000 euro of mag je drie jaar de gevangenis in [link onderin]. In Nederland is genetische modificatie met CRISPR/Cas9 niet toegestaan, afgezien van instellingen die moeten voldoen aan strenge veiligheidseisen en die kunnen aantonen dat ze echt niet anders kunnen.

Thuis ‘crisperen’ mag dus niet en ook niet een laboratorium als dat bij De Waag. In de Tegenlicht documentaire ‘Doktoren met DNA’ uit 2018 kwam dit mooi naar voren [link onderin]. Zelf was ik een paar weken voor die opname aanwezig bij een sessie met dezelfde uitkomst. We hadden alle stappen uit de handleiding doorlopen tot de laatste. Zouden we die doorzetten dan zouden er genetisch gemodificeerde organismen ontstaan. Dan zouden we de wet overtreden.

Inspiratie

Joi Ito is de directeur van het MIT Media Lab. Tijdens één van de eerste weken van de opleiding kwam ik een uitspraak van hem tegen. In het Engels: ‘The design of the future is hardware, it’s software, it’s biology and it’s complex. But you have to know math.’ Dit bleef bij me hangen en ik kreeg het idee om zelf met die onderdelen uit zijn uitspraak te experimenteren.

Hieronder staat mijn eindpresentatie. Onderin het artikel staat een presentatie met alle projecten, ook uit Tokyo, Seoul en Albuquerque.


Onderdelen

Hieronder staan de diverse onderdelen uit de quote van Ito en de wijze waarop ik het heb verwerkt in mijn persoonlijke project. Voor een uitgebreider verslag kun je het beste terecht op mijn blog op Github [link onderin].

  • Hardware. Op basis van een ontwerp op Thingiverse heb ik met de Prusa 3D printer, een aantal schroeven en een webcam een microscoop gemaakt.
  • Biologie. Met een pakket van Bio-rad kon ik zelf met restrictie-enzymen knippen in het DNA van de lambda bacteriofaag. Omdat het 1) bij knippen bleef en 2) ging om het DNA van de bacteriofaag en geen organisme, was dit toegestaan.
  • Software. In Benchling heb ik een analyse gemaakt van het DNA van de lambda bacteriofaag. Daarin heb ik de knipplekken van de drie restrictie-enzymen uit mijn Bio-rad pakket gezocht. Een deel van het DNA waarin zo’n knipplek zat, heb ik als synthetische DNA bestelt.
  • Wiskunde. Met het bestellen van de synthetische DNA was ik er nog niet. Om het DNA te vermeerderen moest ik uitzoeken wat de optimale mix is om in de tubes in de PCR te pipetteren. Dit betekende veel berekeningen met de massa, het soortelijk gewicht, cycli, temperaturen, oplossingen van het synthetisch DNA en ondersteunende moleculen.

Lessen

De belangrijkste les van Joi Ito zit halverwege de zin. Het zijn de woorden ‘And it’s complex’. Dat was de belangrijkste les die ik heb geleerd van de Biohack Academy. Vaak wordt de vergelijking gemaakt tussen de vooruitgang in de computertechnologie in de 20e eeuw en de vooruitgang van de biotechnologie in deze eeuw.

In een zekere zin is dat ook wel terecht. Naarmate biologie meer gedigitaliseerd wordt hoeven we niet meer op het niveau van het DNA en proteïne te programmeren. In de woorden van auteur en ondernemer Andrew Hessel in de documentaire ‘Dokteren met DNA’ van Tegenlicht: ‘Net als bij computertechnologie ontstaan er straks pakketjes code waarop je kan bouwen. Of apps voor je lichaam!’

Cruciaal voor mij is dat de basis van biotechnologie behoorlijk verschilt van computertechnologie. De analogie van de code in bits naar code in DNA houdt stand, maar de rest van de complexe machinerie van de cel, de interactie met omliggende cellen en het leven van een organisme? Dat is niet zo controleerbaar, beheersbaar en behapbaar als computerprogramma’s. Of heb ik het verkeerd en hadden beginnende programmeurs hetzelfde gevoel achter hun computer in het begin van de jaren tachtig?

De restrictie-enzymen kit (links) en het resultaat van Gel electrophrose (rechts):


In 2017 was ik bij een labsessie van De Waag in Amsterdam. Hieronder volgt een kort verslag.

Labsessie

Ik moest slalommen tussen de toeristen door. De Waag had net een dependance van het ‘diy wetlab’ geopend in de ‘Red Light District’ in Amsterdam.

We waren met ongeveer 10 mensen. Geïnteresseerde leken zoals ik, tot aan mensen die overdag in hun werk ook bezig zijn met biologie (en onderzoek). De avond begon met een lezing over de schimmel Kombucha. Federico (die ik ook in de video spreek) doet daar onderzoek naar.

Niet of het gezond is, maar wat je ermee kan doen. Kun je het gebruiken als materiaal? De schimmel is namelijk sterk en kan zichzelf repareren.

Dat was ook het leuke aan de workshop die daarna kwam.

Een schimmeljurk?!

Ik sprak Roland nog even. Die sprak ik eerder op de Meetup die ik had georganiseerd over DIY biologie. “Biomaterialen zijn een trend in de biologie.” Zie trend #4 in de paragraaf hierboven.

Nina doet bij De Waag onderzoek naar biomaterialen. De inhoud van de workshop was om met met verschillende bacteriën stukken textiel te kleuren.

In mijn groepje sprak ik ook met iemand die vanuit de modeacademie daarmee bezig was. Dit is niet raar. Modeontwerpers zijn bijvoorbeeld ook bezig met het maken van jurken van schimmels [link onderin].

Juist dat ik daar een modeontwerpster heb ontmoet vind ik gaaf. De DIY biologie zorgt voor die kruisbestuiving.

Precies zoals Frederico vertelt in de onderstaande video. Biologie, biologisch onderzoek, biodesign, genetica en nog veel meer. Dat wordt toegankelijk voor veel meer mensen en veel meer disciplines.

Ik maakte een korte video van mijn bezoek aan de labsessie:

Verslag sessie De Waag

Projecten Biohack Academy 2019

Iedereen die meedeed aan de Biohack Academy maakte een pagina aan in de onderstaande presentatie. Daarmee krijg je een idee van de verscheidenheid aan projecten.

Bekijk de presentatie:


Meer weten?

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact met me op als je vragen hebt! Ook als je me wil uitnodigen om een lezing of presentatie te geven bij je bedrijf, op je congres, symposium of bijeenkomst.

Deze ontwikkeling bespreek ik dan vanuit de bredere context van biohacking en de supermens.

Kijk trouwens naar mijn lezingen pagina voor een overzicht van waar en waarover ik heb gesproken.


Leeslijst

Dit zijn gerelateerde artikelen die ik heb geschreven:

Deze podcasts heb ik over dit onderwerp gemaakt. Luister naar mijn podcast op iOS (Apple), Spotify of Google (Android).

Aflevering 96 is met Roland van Dierendonck van de Biohack Academy van De Waag in Amsterdam:

Dit zijn externe artikelen die ik heb gebruik:

Wil je nog wat weten over diy biologie of de Biohack Academy ? Laat een reactie achter!

Over de auteur

Futurist, toekomst-onderzoeker en topspreker Peter Joosten MSc. geeft lezingen, webinars en workshops over de impact van technologie op de mens en maatschappij. Naast spreker is hij ook auteur van de boeken Biohacking en Supermens, podcastmaker en gastdocent bij de TU Eindhoven.

Meer weten over Peters werk?

Wil je meer weten over Peters lezingen, zijn tarieven, expertise en hoe een aanvraag in zijn werk gaat? In deze sprekerskit vind je alle informatie die je nodig hebt. Klik op de button hieronder en download de PDF direct.

Mis geen updates

Schrijf je in voor Toekomstbeelden en ontvang iedere maand mijn nieuwsbrief om beter voorbereid te zijn op de toekomst!

Wat opdrachtgevers zeggen over Peter

Mooie presentatie, super interactief en bovendien heel interessant en inspirerend.

Ik raad Peter van harte aan als spreker!

Anna van Oenen, Visma Nmbrs

Peter heeft een heel interessant verhaal waarbij hij gebruik maakt van een fijn tempo en voldoende afwisseling en interactie.

Kortom: een aanrader!

Jorien van den Akker, Demcon

Interesse?

In mijn lezingen, workshops en webinars geef ik een overzicht van de meest relevante (technologische) ontwikkelingen, de kansen die ze opleveren en de risico’s die ze met zich mee brengen.

Mijn insteek is praktisch, met talrijke concrete voorbeelden, humor en veel interactie met de deelnemers.

Interesse?

In mijn lezingen, workshops en webinars geef ik een overzicht van de meest relevante (technologische) ontwikkelingen, de kansen die ze opleveren en de risico’s die ze met zich mee brengen.

Mijn insteek is praktisch, met talrijke concrete voorbeelden, humor en veel interactie met de deelnemers.

Reacties

  1. Nicole 29 juli 2016 at 10:55 - Reply

    Hallo Peter, leuk dat je bij de Workshop #Biopaper and Bioink was! We spraken elkaar heel even, maar ik assisteerde bij de andere tafel.

    Ik ben zelf designer en trendwatcher en fervent Waag Society bezoeker en ik denk dat BioTech een van de belangrijkste trends is met een verstrekkende invloed voor de komende jaren. En ik ben het ook zeker eens met de uitspraken van Allesio “Waar wij nu staan met biologie, is te vergelijken met waar computers waren in de jaren zeventig”. (Overigens ben ik het ook eens met security futurist Marc Goodman “Bio-crime today is akin at computercrime in the early 1980’s”) En Roland “De 21e eeuw wordt de eeuw van de biologie”.
    De crossover tussen design, art en biotechnology is een razend interessante en kan fantastische nieuwe inzichten en ontwerpen opleveren.

    Overigens heeft niet alleen de modewereld het biodesign omarmt , maar ook veel productdesigners zijn er mee bezig. Er worden bijvoorbeeld biologisch afbreekbare waterflessen ontworpen van algen, lampenkappen, stoelen, verpakkingsmateriaal en bouwblokken van mycelium, tassen en schoenen van kombucha , lichtgevende algen als lamp, zelfhelend bio-beton door micro organismen, beschermende kleding en airbags van het slijm van zeevissen, vaas van niercellen of van gedecellulariseerde ontbijtspek.

    (Zelf ben ik nu onder andere bezig met BioArt projecten die een toekomstvisie geven op toepassingen van biotechnologie. Zie ook http://art.studiodaarheen.nl/articles-about-the-bioart-projects/ )
    Ik vind het super dat je voor je blog zoveel dingen uitprobeert, ‘keep up the good work!’
    Nicole Spit (Studio Dáárheen)

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.