Anti-aging. Wat kun je doen om veroudering te vertragen en tegen te gaan? Wat zijn 4 pillen tegen veroudering (zoals FOXO4 peptide / Proxofim)? Wat zijn 5 methoden voor veroudering terugdraaien (zoals senescente cellen verwijderen)? Wat is de impact hiervan (4x)? Alles over meest recente anti-aging wetenschappen!

Anti-aging wetenschap

Wat is de wetenschap van anti-aging? Binnen het medisch vakgebied houden gerontologen zich hiermee bezig. Dit woord stamt af van het Griekse woord ‘geron’, dat staat voor ‘oude man’. Gerontologen onderzoeken waarom onze lichamen van jong naar oud veranderen, wat de reden is dat we ouder worden en wat de reden is van onze sterfelijkheid.

Veroudering is een medisch probleem dat we kunnen oplossen

Aubrey de Grey, gerontoloog

De meest vooraanstaande gerontoloog is Aubrey de Grey. Volgens hem is het tegengaan van veroudering ‘de belangrijkste menselijke onderneming ooit’. Volgens hem is er uiteindelijk geen grens aan onze levensverwachting. Hij beschouwt ouderdom en sterven niet als onvermijdbare concepten, maar als een medisch probleem dat je kan oplossen.

Als ik zelf lezingen en presentaties geef over dit onderwerp, dan krijg ik vaak deze reactie: ‘Ik wil best langer leven, maar ik wil geen 120 jaar worden als een kasplantje.’ Het intrigerende aan de technologische en wetenschappelijke vooruitgang op het gebied van anti-aging is het juist om technieken gaat om veroudering te vertragen en tegen te gaan.

Met andere woorden: 120 is straks het nieuwe 60.

Overzicht

Dit artikel is als volgt opgebouwd:

  • Spreker anti-aging: opname van mijn lezing over dit onderwerp in Riga, Letland.
  • Geschiedenis met bijzondere ideeën over het verlengen van het het leven.
  • Onderzoek met 4 mogelijke redenen van veroudering.
  • DNA: zit veroudering in onze genen?
  • Oorzaken van veroudering
  • Pil: 4 farmaceutische middelen
  • Middelen: 5 richtingen die wetenschappers en ondernemers verkennen.
  • Toekomst van dit vakgebied.
  • Impact van levensverlening op onze samenleving.
  • Tips waar je nu al mee aan de slag kan (5x).
  • Video’s van lezingen en interviews met experts.

Op het einde kun je meer informatie vinden als je mij wil inhuren voor een lezing en een lijst met links, podcasts en boeken.

Een ander artikel op mijn blog over hetzelfde onderwerp: langer leven: mogelijkheden en impact.

Spreker anti-aging

Op de Biohacking Conference in Riga, Letland, gaf ik een lezing over de impact van anti-aging technologie op de samenleving. Bekijk de video hieronder of op mijn YouTube-kanaal:

Mijn lezing over de impact van anti-aging in Riga, Letland

Welke ideeën waren er in het verleden over het tegengaan van veroudering?

Veroudering vertragen in de geschiedenis

Als mensheid zijn we al eeuwenlang bezig om onze veroudering te vertragen, zeker wanneer het gaat om de gemiddelde leeftijd waarop mensen overlijden. In de steentijd werd een mens gemiddeld 20 jaar, in de Renaissance 33 jaar en in het jaar 1900 maar 47 jaar. Inmiddels neemt de gemiddelde levensverwachting met 2 jaar toe om de 10 jaar. Dus iemand die in 2010 is geboren leeft gemiddeld gezien 2 jaar langer dan iemand die in 2000 is geboren.

Het streven naar een langer leven staat ook al jaren in de aandacht van de mens. De bekendste denkers op dit gebied zijn Francis Bacon en René Descartes. Francis Bacon (1561 – 1621) was een Engelse filosoof. Aan het einde van zijn leven schrijf hij een boek met recepten en methoden om langer te leven.

De methoden zijn een beetje gek, zoals advies over welk ondergoed je het beste kan dragen, maar hij houdt een kernachtig betoog dat er een groot testprogramma opgezet moet worden naar levensverlenging. René Descartes (1596 – 1650) schreef: ‘We zouden vrij kunnen zijn van oneindig veel ziekten van zowel lichaam als geest, en mogelijk zelfs van de gebreken van de ouderdom, wanneer we maar over voldoende kennis zouden beschikken betreffende hun oorzaken.’

Kortom, het bestrijden van ouderdom is al eeuwenlang een fascinatie van de grootste denkers.

Gekke dingen

In het verleden werden gekke dingen geprobeerd. Zo vond de Russische bioloog Metsjnikov dat je elke dag karnemelk moest drinken. In dezelfde tijd verkondigde de Franse neuroloog Brown-Séquard dat je door het implanteren van apentestikels bij oude mannen de veroudering kan vertragen.

In het oude China heerste het verhaal dat je als man in een enkele dag en nacht tientallen keren geslachtsgemeenschap kon hebben zonder je zaad te lozen, je van iedere ziekte zou genezen. Nog even terug naar het boek van Francis Bacon. Daarin staan ook drankjes die helpen tegen veroudering, zoals verpulverde parels gemengd met het sap van 4 citroenen.

Commerciële kansen

Calico Labs en Human Longevity zijn voorbeelden van bedrijven die zich bezig houden met het vertragen of terugdraaien van veroudering. Het bedrijf Calico kreeg veel aandacht in de media omdat Alphabet, het moederbedrijf van Google, hier een grootaandeelhouder in is. Het bedrijf Human Longevity kent ook spraakmakende oprichters, namelijk Graig Venter (één van de trekkers van het Human Genome Project) en Peter Diamandis (betrokken bij onder meer Singularity University).

Wat is de reden dat het bedrijfsleven zich bezighoudt met het tegengaan van veroudering? Dit komt omdat tijd het enige schaarse middel nog is in een mensenleven. In een discussie over bio-ethiek vertelde een oudere man mij dat hij zonder twijfel al zijn geld zou inleveren om er een paar goede levensjaren voor terug te krijgen.

Peter Diamandis geeft een schatting van het marktpotentieel voor anti-aging. Volgens hem is de potentiële omvang van deze markt 3,5 biljoen dollar per jaar.

Zo zegt Bill Maris (voormalig Google Ventures) dat hij oud genoeg wil worden om voor altijd te blijven leven. Regisseur Woody Allen zegt: ‘Ik wil niet onsterfelijk worden door mijn werk. Ik wil onsterfelijk worden door niet dood te gaan.’

Ze leven op het juiste moment. We leven in een tijd van een enorme versnelling als het gaat om wetenschap en technologie om veroudering tegen te gaan en zelfs terug te draaien.

Peter Diamandis voorspelt dat we in 2030 ‘Longevity Escape Velocity’ bereiken. Lees bij het deel Toekomst wat dit betekent.

Vier belangrijke theorieën over veroudering zijn autofagie, vrije radicalen, AGE’s en senescente cellen.

Onderzoek naar veroudering

Het onderzoek naar het tegengaan van veroudering, vindt in grote lijnen plaats op deze drie domeinen:

  • Andere organismen. Zo wordt van de zoetwaterpoliep beweerd dat deze onsterfelijk is. Hoe werkt dat?
  • Populatieniveau. Hoe hebben supercentenarians (mensen ouder dan 110) geleefd en hoe ziet hun lichaam eruit?
  • Cellulair niveau. Welke processen spelen er op cellulair en moleculair niveau?

De meeste wetenschappelijke vooruitgang in de afgelopen jaren is geboekt op het derde niveau, met name door technologische vooruitgang zoals betere microscopen en een toename in rekenkracht.

Theorieën over veroudering

Het onderzoek in de eerder genoemde domeinen van andere organismen, populatie en cellen heeft geleid tot een aantal theorieën over ouder worden. Wat zijn de redenen van veroudering van het lichaam?

  1. Autofagie
  2. Vrije radicalen
  3. AGE’s
  4. Senecente cellen

Autofagie

Een grote doorbraak in het onderzoek naar het terugdraaien van veroudering werd gedaan door Christian de Duve. In 1974 ontving hij de Nobelprijs voor zijn ontdekking van de manier waarop cellen hun afval opruimen.

Het cytoplasma van een gezonde cel is helder en doorzichtig. Een oude cel zit vol vuil en ouderdomsvlekken. Dit komt omdat de lysosomen niet meer goed werken. De Duve ontdekte deze zogenaamde lysosomen, wat eigenlijk ronddrijvende afvalverwerkingsinstallaties zijn. Lysosomen verzwelgen cellulair afval en verteren dat vervolgens. Het is één van de belangrijkste verjongingsmethoden van de cel. Het proces waarbij de cel zichzelf in de lysosomen opeet, staat bekend als autofagie.

Na deze ontdekking in 1974 hebben talloze gerontologen en biologen de remedie voor het terugdraaien van de veroudering gezocht in het met de tijd minder goed functioneren van de lysosomen en autofagie in het lichaam.

Vrije radicalen

Een andere belangrijke theorie die je moet kennen, is de ‘mitochondriale vrije radicale theorie van veroudering’. Dit werkt als volgt. Elke cel bevat enkele honderden tot duizenden mitochondriën. Dit zijn de moleculaire energiefabrieken in je cel. Elk mitochondrium bevat weer een hele verzameling rotatiemotortjes die ATP, een energierijk voedingsconcentraat, afgeven aan de cel. ATP is de brandstof voor al onze cellen.

De mitochondriën zijn afstammelingen van parasieten. Ongeveer een miljard jaar geleden zijn ze in de cellen van onze ‘voorouder organismes’ binnengedrongen. Zij zijn daar gebleven. In ruil voor energie voor de cellen geven de cellen ze onderdak. Zelfs nu hebben de mitochondriën hun eigen DNA strengen en een eigen genetische taal.

De mitochondriën werken magnifiek, maar niet perfect. Soms gebeurt het dat een zuurstofmolecuul niet wordt omgezet naar ATP, maar als vonk wegspat. Deze moleculen vormen zich dan direct tot oxidanten of vrije radicalen. Dit betekent dat zij zich heel makkelijk aan andere moleculen binden. Op die manier beschadigen de vrije radicalen ons DNA, kunnen ze kanker veroorzaken, artritis in onze gewrichten en Alzheimer in de cellen in ons zenuwstelsel.

Zuurstof is de brandstof en zuurstof verbrandt ons.

Jonathan Weiner, auteur

In zijn boek Eindeloos leven vergelijkt auteur Jonathan Weiner dit met roest. Het is een wonderlijke paradox: elke ademteug geeft je energie, maar zorgt ook voor beschadigingen. Zuurstof is de brandstof en zuurstof verbrandt ons.

In 1956 bracht scheikundige Derham Harman deze theorie voor het eerst naar voren. De vrije radicalen zijn een van de hoofdoorzaken van de gestage achteruitgang van ons lichaam wanneer we ouder worden.

AGE’s

Een derde proces van veroudering in het lichaam, is het ontstaan van de zogenaamde AGE’s. Dit staat voor Advanced Glycation Endproducts. Dit zijn dwarsverbindingen en zijn als rimpels het meest duidelijk zichtbare teken van veroudering. Dit ontstaat omdat de collageen eiwitten met elkaar verstrikt raken.

Dit gebeurt niet alleen op onze huid, maar ook in het binnenste van ons lichaam, in onze organen, in onze bloedvaten en aderen. Dat komt omdat oudere cellen minder lenig zijn en de vouwhandelingen niet meer goed kunnen uitvoeren. Er gaan steeds meer verfomfaaide collageen eiwitten naar de lysosomen om verwerkt en geëlimineerd te worden.

Senescente cellen

Een oneindige celdeling zou betekenen dat we in potentie eeuwig kunnen leven. Tot aan 1961 dachten biologen dat het mogelijk was, onder meer door het werk van Alexis Carrel. Carrel ontving in 1912 zelfs een Nobelprijs voor zijn pionierswerk op het gebied van orgaantransplantaties. Later maakte hij claims dat hij een menselijk hoofd voor altijd in leven kon houden.

Het bleek dat hij sjoemelde met zijn onderzoek. In 1961 ontdekte celbioloog Leonard Hayflick dat normale menselijke cellen in een petrischaal niet oneindig lang blijven delen. In het menselijke lichaam kunnen cellen zich ongeveer 70 keer delen. Daarna raken ze vermoeid. Celbiologen noemen deze toestand ‘senescente cellen‘.

Aubrey de Grey is fervent voorvechter van anti-aging onderzoek. Hij beschreef de 7 oorzaken van veroudering. Deze staan verderop. Bekijk hier mijn interview met hem.

Voordat ik kom bij oplossingen om veroudering tegen te gaan, maak ik nog een uitstapje naar een belangrijke wetenschappelijke doorbraak. Zit veroudering in ons DNA?

Evolutionaire reden

Een lange tijd dachten wetenschappers dat de reden voor onze veroudering wellicht in onze bouwtekening zit. Is er een genetische code die processen start die veroudering bevordert? Of is er een genetische aanduiding om biologische processen te stoppen die ons lichaam juist jong en vitaal houden?

Peter Medewar kreeg een Nobelprijs voor zijn pionierswerk in huidtransplantaties. Een paar jaar na de Tweede Wereldoorlog publiceerde hij twee essays over veroudering. Een eerdere visie was dat oudere versies niet meer van nut zijn voor het voortbestaan van een organisme. Om die reden zou het logisch zijn dat de evolutie dan iets zou inbouwen zodat oudere organismes kwamen te overlijden.

Dat is echter niet zo. Darwin, de grondlegger van de evolutie, concludeert ook dat de meeste dieren jong sterven. Dat is waarop de evolutie in al die jaren op heeft geselecteerd. De dood en vergankelijkheid was nooit geprogrammeerd in onze genetische code. Daar is namelijk geen reden voor.

Grootmoeder hypothese

Het is echter ook niet zo dat we direct sterven op een leeftijd dat we ons hebben voortgeplant (of 15 jaar later als de kinderen groot genoeg kunnen zijn om voor zichzelf te zorgen). Een verklaring hiervoor is de grootmoeder hypothese.

Naarmate we in de evolutie meer cultuur kregen, werd het doorgeven van kennis steeds belangrijker. Als mensen grootouders konden worden, bleven ze van nut bij het helpen van hun zoons en dochters om de kinderen groot te brengen. Let wel: in die tijd konden meisjes op hun vijftiende al moeder worden en op hun dertigste al grootmoeder.

Zo 30.000 jaar geleden, in het Boven-Paleolithicum, verviervoudigde het aantal volwassenen zich die lang genoeg leefden om grootouders te worden. Wetenschappers zijn er nog niet helemaal over uit wat deze stijging verklaart.

Het was wel een tijd van een buitengewone culturele en geografische expansie, die wordt aangeduid als de creatieve explosie.

Wat zijn de oplossingen om veroudering tegen te gaan?

Veroudering tegengaan (7x)

In zijn boek Ending Aging gaat Aubrey de Grey in om op 7 technieken om veroudering uiteindelijk tegen te gaan. Dit zijn eerst de 7 oorzaken van veroudering.

  1. Dwarsverbindingen. Moleculen in ons lichaam raken met elkaar in de knoop en klonteren samen.
  2. Mitochondriën gaan minder goed functioneren.
  3. Afvalstoffen hopen zich op in de cel (autofagie werkt minder goed)
  4. Afvalstoffen hopen zich op tussen de cellen
  5. Oude cellen zwerven zonder functie rond
  6. Stervende cellen vergiftigen omliggende cellen
  7. Accumulatie van gevaarlijke cellen (tumorvorming)

Volgens Aubrey de Grey is het theoretisch niet onmogelijk om de 7 oorzaken van veroudering te voorkomen en zelfs terug te draaien. Hij schreef daarvoor een aantal wetenschappelijke voorstellen. Zo denkt hij dat we medicijnen kunnen ontwikkelen tegen dwarsverbindingen (#1), mitochondriale genen injecteren (#2), de autofagie in de cel stimuleren (#3) en het immuunsysteem trainen om afvalstoffen en senescente cellen op te ruimen (#4, #5 en #6).

Zijn oplossing tegen kankervorming (#7) is het meest verstrekkend. Hij stelt onder meer voor om met gentherapie de telomeren (uiteinde van chromosomen) te verlengen. Verderop schrijf ik meer over gentherapie en telomeren.

Het boek van De Grey

Ok, maar wat voor pil moet ik dan slikken om voor altijd jong te blijven?

Pil tegen veroudering (4x)

‘Bestaat er een pil tegen veroudering?’ Dat is de vraag die ik meestal krijg als ik vertel over mijn interesse in anti-aging. Er is nog beperkt bewijs dat supplementen werkzaam zijn bij mensen. De boeiendste anti-aging pillen op dit moment zijn:

  1. Resveratrol
  2. Rapamycine
  3. Proxofim (Foxo4 peptide)
  4. Protandim Nrf2

De supplementen en pillen heb ik hieronder verder uitgewerkt, inclusief de theoretische en bewezen werkzaamheid bij mensen. In een het artikel over langer leven heb ik ook metformine en NAD+ beschreven.

1 Resveratrol

Om met de eerste twee te beginnen. Wellicht heb je wel eens van resveratrol gehoord. Toen dit aan muizen werd toegediend, leefden ze langer en hadden ze minder vaak kanker of hart- en vaatziektes. Het mechanisme hierachter is dat resveratrol het SIR2 gen stimuleert. Dit gen heeft een belangrijke rol in de herstel en reparatieprocessen in het lichaam.

Dit nieuws werd enthousiast opgepikt, zeker omdat rode wijn dit stofje bevat. Werkt het dan ook op mensen? Het AMC heeft een test gedaan met suppletie, maar zij zagen een marginale verbetering in een biomarker. Als je overigens dezelfde dosis wil bereiken met rode wijn, dan moet je meerdere flessen per dag drinken.

2 Rapamyicine

Net als resveratrol, is van rapamycine aangetoond dat het de levensduur van muizen verlengt. Rapamycine werd ontdekt in een bacterie op Rapa Nui (Paaseiland). Hoe werkt dat dan? Het stofje fungeert als een remmer van mTOR (mammalianal Target Of Rapamycin). mTOR is betrokken bij veel biologische processen rondom celgroei en energie productie.

Zoals je al eerder hebt kunnen lezen bij de ‘vrije radicalen theorie’, zorgen mitochondriale processen zoals de aanmaak van ATP voor versnelde veroudering. Door dit proces te remmen, bijvoorbeeld door minder te eten of door rapamycine, kun je dus in theorie ook de veroudering vertragen.

Er is nog veel discussie over de werkzaamheid bij mensen én de mogelijke nadelen. Wel wordt rapamycine al wel gebruikt bij de behandeling van aandoeningen zoals de ziekte van Huntington, Parkinson en ALS.

3 Proxofim

Het middel Proxofim is Nederlandse uitvinding. Peter de Keizer van het Erasmus MC in Rotterdam Universitair Medisch Centrum in Utrecht had het middel in 2017 voor het eerst beschreven. Proxofim zet een moleculaire schakelaar om, waardoor de senescente cellen (oorzaak #5) zichzelf gaan vernietigen.

De Keizer test het middel met zijn onderzoeksgroep op muizen. De oude muizen werden fitter, kregen meer haardgroei en de gezondheid van de nieren verbeterde. Dit was onder meer aanleiding voor de Amerikaan Darren Moore de reden om het middel op zichzelf te proberen. In een artikel in de Volkskrant noemt De Keizer dit ‘bizar en gevaarlijk’. In een interview had ik het hier ook nog met hem over. Dat fragment staat iets verderop.

FOXO4 peptide

De volledige naam voor de werkzame stof is FOXO4-DRI. Dit is ook de naam van de website waarin Darren Moore zijn experimenten beschrijft. Peptides zijn een type eiwitten met een afmeting van enkele tientallen aminozuren. Deze peptide nestelt zich naast het FOXO4 eiwit.

Hierdoor denkt de cel dat ze oud en versleten is. Hierdoor treedt autofagie in werking. Een ander voordeel is dat de peptide stamcellen in de buurt stimuleert om de versleten cel te vervangen voor een nieuw exemplaar.

Na een het Fakton Forum 2018 waar we beide spraken heb ik Peter de Keizer geïnterviewd over anti-aging, Proxofim, senecente cellen en nog meer. Beluister het interview hieronder:

Interview met Peter de Keizer

4 Protandim Nrf2

Protandim Nrf2 is sinds juni 2016 in Nederland verkrijgbaar. Het product wordt via netwerkmarketing verkocht door LifeVantage. De fabrikant claimt dat de 5 plantaardige ingrediënten, waaronder kurkuma en zwarte peper, helpen tegen oxidatieve stress én de veroudering vertragen.

In een uitgebreide review schreef onderzoeksdiëtist Rob van Berkel dat de meeste onderzoeken in een laboratorium setting of met proefdieren zijn gedaan. De studies die wél bij mensen zijn gedaan, laten volgens hem teleurstellende resultaten zien.

Eerder heb ik Rob geïnterviewd voor mijn podcast. In het gesprek kwam de werking van pillen en supplementen, onder andere tegen veroudering, aan bod. De podcast kun je hier luisteren.

Lizz Parish beweert dat ze gentherapie heeft ondergaan om veroudering tegen te gaan. Dit staat hierna bij het deel ‘Middel tegen veroudering’.

Wat zijn naast pillen en supplementen de beste manieren en middelen om veroudering tegen te gaan?

Middel tegen veroudering (5x)

Wat zijn middelen tegen veroudering? Dit zijn de meest verstrekkende methoden om veroudering tegen te gaan en wellicht zelfs terug te draaien?

  1. Senescente cellen verwijderen
  2. Gentherapie
  3. Telomeren
  4. Stamcellen
  5. Elektronische organen

De methoden, middelen en technieken heb ik hieronder beschreven.

1 Senescente cellen verwijderen

Een van de meest spannende ontwikkelingen op dit moment is nanotechnologie. Nanotechnologie betekent dat we hele kleine robots kunnen maken die zich bijvoorbeeld door de bloedbaan verplaatsen.

Deze nanorobots zijn wellicht in staat om senescente cellen op te ruimen en af te voeren. Eve Harold beschrijft in haar boek Beyond Human een andere boeiende toepassing. Wellicht kunnen de robots niet alleen afval afvoeren, maar ook een kopie van perfect DNA naar bepaalde plekken brengen.

Durfinvesteerder en visionair Peter Diamandis verwacht (medio 2018) dat we in 2032 nanorobots hebben die ons als mens kunnen helpen om ons immuunsysteem te versterken.

2 Gentherapie

In 2016 kwam Lizz Parrish in het nieuws. Ze was namelijk de eerste persoon die gentherapie heeft ondergaan tegen veroudering. De reden was niet alleen persoonlijk, maar ook professioneel: zij is de CEO van het bedrijf Bioviva. Dit bedrijf richt zich op het ontwikkelen van technologie en therapieën tegen veroudering.

Ze moest de therapie overigens ondergaan in Colombia, aangezien deze behandeling in de Verenigde Staten verboden is. Na afloop claimen Parrish en haar bedrijf Bioviva dat de gentherapie de leeftijd van de telomeren met 20 jaar heeft verjongd. Wat telomeren zijn, lees je in de volgende paragraaf.

3 Telomeren

Wat zijn telomeren? Telomeren zijn kleine stukjes DNA die op het einde van elk chromosoom zitten. Het is een bescherming om het DNA heel te houden. Het probleem met telomeren is dat ze met elke celdeling korter worden. Op een gegeven moment zijn ze ‘op’ waardoor de chromosoom niet meer wordt beschermd.

Een andere functie is dat telomeren het fysieke platformen vormen voor DNA replicatie. Telomeren voorkomen een verlies van eiwit coderende informatie tijdens de replicatie door een niet coderend stukje DNA toe te voegen. Het enzym kan namelijk niet het stuk DNA dupliceren waarop hij zich bevindt. Om de mate van veroudering te bepalen wordt ook vaak gekeken naar de lengte van de telomeren.

Naast de eerder genoemde gentherapie (#2), zijn er wellicht nog andere manieren om de telomeren te beschermen of te regenereren. Zo concludeerden onderzoekers van de Harvard Medical School in een paper dat het stimuleren van een bepaald enzym kan helpen met de bescherming van de telomeren.

Dit is het enzym telomerase. De functie van dit enzym is om de lengte van de telomeren te vergroten. De activiteit van telomera wordt aangeduid als de ‘fontein van de jeugd’ omdat het door het aanvullen van de telomeren zorgt voor een vergroting van de vitaliteit en reproduceerbaarheid van stamcellen.

4 Stamcellen

Als baby en kind heb je veel meer stamcellen dan als volwassene. Wat zijn stamcellen eigenlijk? Het zijn cellen die nog geen functie hebben gekregen in het lichaam. Een stamcel wordt door genetische en epigenetische processen aangezet om zich te vormen tot een gespecialiseerde cel, zoals een hart-, huid- of lever cel.

Niet alleen bij de ontwikkeling van je lichaam spelen stamcellen een belangrijke rol. Als je al volgroeid bent, dan fungeren stamcellen in je lichaam als een ingebouwd reparatiesysteem. Een toepassing tegen veroudering is om een paar stamcellen uit je lichaam te halen, deze in een laboratorium op te kweken en weer in het lichaam in te brengen.

Zo werd eind 2017 bekend dat de eerste testen bij mensen waren gedaan en dat de resultaten positief waren. Overigens was de primaire focus van het onderzoek om aan te tonen dat de behandeling veilig is en niet leidt tot nadelige gevolgen voor de gezondheid van de proefpersonen.

5 Elektronische organen

Zelf heb ik een NFC chip in mijn hand laten implanteren. Nu neemt deze chip geen vitale lichaamsfuncties van mij over, maar dit geldt wel voor mensen met bijvoorbeeld een pacemaker. Het vervangen van biologische organen door elektronische varianten is een methode om veroudering tegen te gaan.

Zo werken wetenschappers nu aan een elektronische lever, een volledig kunstmatig hart (Syncardia) en een pacemaker voor de hersenen die je verouderingsprocessen in het brein tegen kan gaan. Nog een stap verder gaat de visie van sommige transhumanisten dat we ooit volledig digitaal kunnen leven.

Wat is de toekomst van dit vakgebied?

Toekomst

Hoe snel gaat de ontwikkeling eigenlijk? Ik ben geboren in 1984. Ga ik het nog meemaken dat al deze technologieën en middelen er zijn, zodat ik substantieel veel ouder word? Een grapje dat vaak rondgaat in de wereld van experts rond veroudering, staat in de strip van XKCD hieronder.

Tot welk jaar moet je leven om hier profijt van te hebben? De eerder genoemde Peter Diamandis verwacht dat we in 2030 de zogenaamde ‘Longevity Escape Velocity’ bereiken. Dit betekent dat als je dan leeft, je met alle technologie in staat bent om veel ouder te worden. De snelheid van technologie om veroudering terug te draaien gaat sneller dan dat je ouder wordt.

De snelheid van technologie om veroudering terug te draaien gaat vanaf 2030 sneller dan dat je ouder wordt.

Peter Diamandis, ondernemer

De vraag is dan natuurlijk voor wie dit beschikbaar is. Waarschijnlijk zal het, net als met andere technologieën, eerst alleen beschikbaar zijn voor de rijken en welgestelden. Mogelijk zijn een paar jaar later, zo rond 2036, deze behandelingen beschikbaar voor iedereen. Met deze behandelingen wordt je 30 à 40 jaar ouder dan je anders zou worden.

Strip van XKCD. Het gaat vooral om de linker afbeelding, een angst die bij sommige wetenschappers leeft die zich bezig houden met anti-aging.

Wat kan de impact zijn als mensen gemiddeld veel ouder kunnen worden?

Impact

Naast de haalbaarheid, gaat het natuurlijk om wenselijkheid. Zoals futuroloog Gerd Leonard zegt: ‘Straks is niet meer de vraag of we het kunnen. De vraag is dan of we het willen, voor wie en wanneer.’ Als een heleboel mensen veel ouder gaan worden, dan kan dat ook negatieve gevolgen hebben.

  1. Overbevolking
  2. Omgekeerde bevolkingspiramide
  3. Risicoloze samenleving
  4. Familiebanden

1 Overbevolking

Volgens sommige wetenschappers putten we met de huidige hoeveelheid mensen als de aarde uit. Wat als er veel minder natuurlijk verloop is? Met andere woorden: wat als we wel kinderen blijven krijgen, maar dat het veel langer duurt voordat we overlijden?

In de documentaire Tegenlicht reageert Aubrey de Grey laconiek. ‘We vergeten dat de wetenschap en technologie zich in andere domeinen ook ontzettend snel ontwikkelt.’ Wat mij betreft is dit een te egocentrisch beeld. Aan de andere kant kunnen we straks wellicht deze technieken ook gebruiken om beschermde diersoorten te helpen die het moeilijk hebben.

In mijn interview voor de podcast met Kris Verburgh zegt hij dat een groter gevaar onderbevolking is. Hij wijst op demografische ontwikkelingen in onder meer Japan. Als wij significant langer gaan leven, dan worden er waarschijnlijk minder kinderen geboren.

2 Omgekeerde bevolkingspiramide

Een ander gevaar zijn de consequenties van een omgekeerde bevolkingspiramide. Onze huidige maatschappij is er op gericht dat jongere generaties zorgen voor ouderen. Niet alleen binnen families, maar ook bijvoorbeeld in de sociale zekerheid.

Is het concept pensioen dan nog wel eens relevant? Pensioenen berekenen momenteel hun premie op basis van verwachtingen en risicoschattingen. Wat als we straks de stap maken waarin we geen 5 jaar ouder worden, maar gelijk 40 of 50 jaar?

Een gerelateerd kritiekpunt is hoe de mogelijkheden worden verdeeld. Is het vertragen of terugdraaien van veroudering straks alleen beschikbaar voor de welgestelden? Volgens Kris Verburgh is dit een normale gang van zaken. ‘Toen in 1940 antibiotica voor het eerst werden gebruikt, was het ook heel duur en zeldzaam. Artsen gingen zelfs zo ver om urine op te vangen om de antibiotica daar weer uit te halen’. Na verloop van tijd werd antibiotica steeds goedkoper. Hij verwacht hetzelfde van technologie rondom anti-aging.

3 Risicoloze samenleving

In zijn boek schrijft Jonathan Weiner over de nadelen van het terugdraaien van veroudering: ‘Een deel van de actie in het leven wordt bepaald door eindigheid.’ Dit komt ook terug in een aantal boeken, series en films die zijn gemaakt over onsterfelijkheid. Maakt het ons als mens en daarmee als samenleving ook schuw voor het nemen van risico’s?

Een deel van de actie in het leven wordt bepaald door eindigheid.

Jonathan Weiner, auteur

Zeker als de enige manier is waarop je mogelijk komt te overlijden, is dat je overreden wordt of dat er ander onfortuinlijke gebeurtenis je overkomt. Misschien is het dan veiliger om de hele dag binnen in je huis te blijven. Of aansluitend op de uitspraak van Weiner; de dood zorgt er ook voor dat je in actie komt om plaatsen te bezoeken en dingen te ondernemen.

4 Familiebanden

In de Netflix serie Altered Carbon ontstaat het probleem dat familierelaties onder druk komen, omdat oudere generaties geen plaats maken voor nieuwe generaties. Eerder schreef Ernst Haeckel hier al over: ‘Zelfs hechte familiebanden zouden veel problemen opleveren.’

Aan de andere kant is dat ook het perspectief van hoe we nu sociaal en cultureel gewend zijn om te leven. Tim Urban van de blog Waitbutwhy (en één van mijn grote voorbeelden) zegt: ‘Toen we als mensheid gemiddeld maximaal 20 jaar oud werden, zeiden we waarschijnlijk ook niet dat we ons niet konden voorstellen dat we 4x zo oud zouden worden.’

Wat kun je nu concreet doen om de kans te vergroten dat je zo gezond mogelijk oud word?

Concrete tips

Wat kun je dan nu doen? Als ik Peter Diamandis mag geloven, is het nu belangrijk om minimaal tot 2030 in leven te blijven. Of 2036, als deze technologieën voor iedereen beschikbaar komen.

Wellicht gaan we nog doorbraken zien in hele andere domeinen dan de robots in ons lichaam of de gentherapie die ik hierboven had genoemd. Mogelijk blijkt ook één van de genoemde pillen een bewezen effectieve manier te zijn om veroudering tegen te gaan en terug te draaien.

In het interview met de Volkskrant beveelt hoogleraar verouderingsgeneeskunde Andrea Maier aan niet te roken, matig te drinken en veel te bewegen.

Eigenlijk best wel saai.

Een bewezen methode om veroudering tegen te gaan heeft te maken met de vrije radicalen theorie. Dat is namelijk calorierestrictie. Zelf heb ik om die reden een persoonlijke experiment gedaan door 5 dagen niet te eten.

Naast calorierestrictie zijn er meer methoden (overigens niet allemaal even goed wetenschappelijk bewezen):

  1. Krachttraining
  2. Gripkracht
  3. Mobiliteit
  4. Wandelen
  5. Sociale contacten

Deze methoden heb ik hieronder verder uitgewerkt.

1 Krachttraining

Als je ouder wordt dan worden je spieren minder sterk en kleiner. In het Engels heet dat sarcopenia. Dit schijnt met name te komen doordat de mitochondria in die spieren minder goed functioneren naarmate je ouder wordt. Mitochondria zijn de energiefabrieken in je cellen. Naast het leveren van energie in het lichaam hebben de mitochondria nog veel meer functies. Ze hebben een belangrijke functie in het beschermen van het DNA in de cel, het bewaken van de elektrische en chemische balans in de cel en zijn bepalend in de vermeerdering van de cel.

Je kan dit tegen gaan. Hoe? Door krachttraining. In een onderzoek hebben ze gekeken naar de expressie van allerlei genen die zijn geassocieerd met veroudering. Heel concreet: mensen die minimaal 2 keer per week aan krachttraining doen, die leven langer. In dit onderzoek blijkt dat die groep 46% minder kans heeft om te overlijden.

Beweging

Zoals je al eerder hebt gelezen zit een telomeer ingekapseld in beschermende eiwitten aan het uiteinde van een chromosoom. Als je ouder wordt, dan worden de telomeren korter. Hoe kan dat? Door onder meer celdelingen, metabolische processen in je lichaam en ontstekingen. Na verloop van tijd zijn de kapsels die de chromosomen beschermen helemaal verdwenen. Op dat moment is je bescherming weg en worden de cellen en genen veel sneller beschadigd.

Je kan daar niets aan doen; je kan dit proces alleen vertragen. In een onderzoek onder tweelingen bleek dat beweging een positieve invloed heeft op de lengte van de telomeren. Dit was ongeacht allerlei andere factoren, zoals leeftijd, gewicht en zelfs roken.

2 Gripkracht

Een tweede manier om te jezelf te trainen is door je gripkracht te trainen. Onderzoekers van een Canadese Universiteit hebben bij 140.000 mensen de kracht van hun handdruk gemeten. De gemiddelde gripkracht per persoon was 300 Newton. Als iemand 50 Newton minder kracht had, dan betekende dat een toename van 16% meer kans om dood te gaan en 17% meer kans op hart- of vaatziekten.

Maar correlatie betekent nog geen causaliteit. Wat ik daarmee bedoel en wat de onderzoekers zich ook wel realiseren is het volgende: je wordt niet automatisch ouder als je elke dag je gripkracht traint. Ze hebben gripkracht als indicator gebruikt omdat het makkelijk en snel te meten is.

Waarschijnlijk heeft te maken dat fitte en vitale ouderen in het hele lichaam sterker en fitter zijn. Dat uit zich dan ook in het meten van gripkracht.

3 Mobiliteit

Mobiliteit en flexibiliteit zijn belangrijk als je gezond, fit en vitaal oud wil worden. Hoe dit je dat testen?

Ga op de grond zitten.

Ga staan.

Hoeveel moeite je het kost om te staan, zegt iets over hoe oud je wordt. Kun je staan zonder je handen te gebruiken? Dat is het meest optimale. Moet je gaan kruipen op je knieën en beide handen gebruiken? Dat is geen goed nieuws.

De Braziliaanse onderzoeker Claudio Gil Araújo heeft dit onderzocht bij atleten. Zijn conclusie is dat mobiliteit, flexibiliteit en kracht belangrijk zijn als je fit en vitaal wil blijven.

4 Wandelen

Wandelen is heel goed voor je en complexer dan je denkt. Je lichaam moet diverse beweegcomponenten tegelijk aansturen, in balans houden, spieren aanspannen om spanning te houden en de de omgeving in de gaten houden.

In 2013 werd een onderzoek gepubliceerd dat wandelen de kans op overlijden verkleint. Nog opvallender is dat ze een relatie vonden tussen de gemiddelde snelheid waarop mensen lopen en de leeftijd waarop ze overleden. Dit is ook weer een correlatie en causaliteit verhaal. Mensen die langzamer lopen zijn überhaupt minder fit of hebben al bepaalde ziektebeelden.

5 Sociale contacten

Niet alleen kun jij jezelf trainen om sterk, mobiel en flexibel oud te worden. Sociale contacten zijn minstens net zo belangrijk.

Uit een onderzoek dat werd gepubliceerd in 2016 bleek dat hoe meer sociale contacten je hebt, hoe gezonder dat voor je is. De onderzoekers vonden een verband tussen het aantal sociale contacten en indicatoren van gezondheid zoals obesitas, ontstekingsniveau en bloeddruk.

Op televisie over oud worden

In mei 2017 kon je mij zien in het programma Valerio4ever. Dit programma wordt gepresenteerd door Valerio Zeno, geproduceerd door BNN- VARA en uitgezonden op Nederland 3. In dit programma onderzoekt Valerio in een aantal uitzendingen wat hij kan doen om langer te leven.

Hij kijkt naar beweging (uitzending 1), eten (uitzending 2), voldoening en mediteren (uitzending 3), sociale contacten en genetica (uitzending 4) en je hersenen (uitzending 5). Veel dingen uit dit artikel komen daarin terug!

Uitzending Valerio4ever. Bekijk de aflevering hier.

Video’s van lezingen en interviews met o.a. Aubrey de Grey en Kris Verburgh.

Video’s anti-aging

Op de Permanent Beta dag in maart 2018 gaf ik een lezing over anti-aging, veroudering tegengaan en onsterfelijkheid.

Mijn lezing over anti-aging, veroudering tegengaan en onsterfelijkheid.

Op EHA 2018 (Eurosymposium on Healthy Aging) in Brussel had ik een interview met een van de meest toonaangevende wetenschappers op het gebied van anti-aging, namelijk Aubrey de Grey van de SENS Foundation. In het interview legt hij waarom hij is gestart met het onderzoek naar veroudering, wat de 7 redenen zijn van veroudering, wat SENS doet, wat de meest interessante wetenschappelijke doorbraken zijn en waarom meer onderzoek naar veroudering nodig is.

Interview met Aubrey de Grey

Op de Singularity University the Netherlands Summit 2016 sprak ik met Kris Verburgh over langer leven.

Interview met Kris Verburgh over onder meer langer leven

Op de Biohacker Summit 2017 in Helsinki had ik een interview met Alexander Fedintsev (Open Longevity) over dit onderwerp.

Interview met Alexander Fedintsev (Open Longevity)

Tot slot: een overzicht met meer informatie, zoals hoe je mij kan boeken voor een lezing, interessante links en meer.

Meer weten

Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact met me op als je vragen hebt! Ook als je me wil uitnodigen om een lezing, presentatie of webinar te geven bij je bedrijf, op je congres, symposium of bijeenkomst.

Kijk trouwens naar mijn lezingen pagina voor een overzicht van waar en waarover ik heb gesproken.

Bronnen

Eerder schreef ik dit artikel over langer leven:

  • Hoe kun je langer leven? (over o.a. metformine en NAD+ pillen)

In mijn podcast heb ik het ook regelmatig over dit thema. Je kan deze interviews ook luisteren in je smartphone app via iOS of Spotify.

Aflevering 85 is met Aubrey de Grey, Stephen Cave en Peter de Keizer.

Andere relevante afleveringen zijn onder meer:

  • Aflevering 81 is met professor Andrea Maier (VU Amsterdam en University of Melbourne).
  • Aflevering 60 is met Kris Verburgh over technologieën om veroudering terug te draaien.
  • Aflevering 44 is met Rob van Berkel over supplementen tegen veroudering.

In de podcast reeks Bionic Man van BNR en het Financieel Dagblad ging aflevering 10 over onsterfelijkheid:

Deze boeken heb ik over dit onderwerp gelezen:

Hoe denk jij hier over? Zou jij 1.000 jaar willen worden? Laat een reactie achter!

Over de auteur

Futurist, toekomst-onderzoeker en topspreker Peter Joosten MSc. geeft lezingen, webinars en workshops over de impact van technologie op de mens en maatschappij. Naast spreker is hij ook auteur van de boeken Biohacking en Supermens, podcastmaker en gastdocent bij de TU Eindhoven.

Meer weten over Peters werk?

Wil je meer weten over Peters lezingen, zijn tarieven, expertise en hoe een aanvraag in zijn werk gaat? In deze sprekerskit vind je alle informatie die je nodig hebt. Klik op de button hieronder en download de PDF direct.

Mis geen updates

Schrijf je in voor Toekomstbeelden en ontvang iedere maand mijn nieuwsbrief om beter voorbereid te zijn op de toekomst!

Wat opdrachtgevers zeggen over Peter

Mooie presentatie, super interactief en bovendien heel interessant en inspirerend.

Ik raad Peter van harte aan als spreker!

Anna van Oenen, Visma Nmbrs

Peter heeft een heel interessant verhaal waarbij hij gebruik maakt van een fijn tempo en voldoende afwisseling en interactie.

Kortom: een aanrader!

Jorien van den Akker, Demcon

Interesse?

In mijn lezingen, workshops en webinars geef ik een overzicht van de meest relevante (technologische) ontwikkelingen, de kansen die ze opleveren en de risico’s die ze met zich mee brengen.

Mijn insteek is praktisch, met talrijke concrete voorbeelden, humor en veel interactie met de deelnemers.

Interesse?

In mijn lezingen, workshops en webinars geef ik een overzicht van de meest relevante (technologische) ontwikkelingen, de kansen die ze opleveren en de risico’s die ze met zich mee brengen.

Mijn insteek is praktisch, met talrijke concrete voorbeelden, humor en veel interactie met de deelnemers.

Reacties

  1. W.p 14 juli 2018 at 06:09 - Reply

    Beste Peter Joosten..
    Kent u C60?
    Heeft u onderzoek gedaan naar C60?
    Is het veilig om te gebruiken?
    Met vriendelijke groeten William P Koops

  2. Robin 19 juli 2018 at 20:48 - Reply

    Zonder licht geen duisternis
    Zonder boven geen onder
    Zonder zin geen onzin

    Zonder dood, geen leven.

    Wat heeft het leven voor betekenis, als iemand zich continue bezig houd met sterven. Of het voorkomen ervan.
    Ons bestaan, ons universum is gebaseerd op vergankelijkheid. Mensen kunnen zich wel met een kloppend hart laten ‘opzetten’.
    Maar de vergankelijkheid gaat door, er is geen ontsnappen aan.

    Het ultieme reinigingsproces der natuur is geen foutje of kwaal, maar een onlosmakelijk onderdeel van het leven.

  3. Ton 31 december 2018 at 16:53 - Reply

    Goed werk Peter! Ga zo door, bedankt Ton.
    PS. Laat je niet afleiden door de opmerking van Robin ;-). Het gaat juist ook om gezonder oud te worden en ouderdoms lijden te voorkomen.

  4. Jashan van Haren 1 april 2019 at 14:53 - Reply

    Heel boeiend dit onderwerp Peter. Maar wat ik mis zijn de mensen die in de praktijk waar maken wat jij hier bespreekt. In die zin is het boek van Henk de Valk (Artts)die schrijft over volken die gezond 120 jaar worden en soms zelfs ouder. Wat mij brengt op een belangrijk punt. De kwaliteit en niet alleen de kwantiteit. Het is byzonder wat een heel volk kan berijken in gezond oud worden zonder kennis van Telomerase of Reservatrol . Ook het boek van Roxy Dillon is in deze goed om te noemen.
    Veel antiverouderingsmethoden met etherische olieën en supplementen . Ik geloof in veel van de onderzoeken maar het blijft een tunnelvisie in de zin van teveel laboratoriumwerk en te weinig zoekwerk naar diegene die al wisten hoe ze 120 jaar gezond oud moesten worden.

    Ik blijf je volgen Peter.

  5. Goki 23 mei 2019 at 18:08 - Reply

    Beste Peter,

    Ik ben erg benieuwd naar de laatste ontwikkelingen omtrent stamcelinjecties voor huidverjonging. Er wordt beweerd dat je huid er 8 a 10 jaar jonger van kan worden. Je kan het in Duitsland en Turkije laten doen en het is een erg dure behandeling. Ik vraag me af of dit wel wetenschappelijk is bewezen en dus echt werkt of niet.

  6. Oklee 26 september 2019 at 11:32 - Reply

    Mooi overzicht. Tests voor het verlengen van Telomeren en verwijderen van scenesente cellen worden volop gedaan, vaak in vitro, soms in vivo. Ook de invloed van quercitine en fisetine hierop staat volop in de aandacht. Wat ik bijvoorbeeld mis en niets over kan vinden is vanaf welke leeftijd zou het nu zinvol zijn om je op je scenesente cellen te richten? Is het altijd slecht? Heeft het zin om met milde middelen zoals fisetine en quecitine al op jonge leeftijd te beginnen, of snij je jezelf in de vingers als je op je veertigste hier mee gaat rommelen?

    • Peter Joosten 5 februari 2020 at 16:32 - Reply

      Hi Okee,

      Dat is lastig om te zeggen. Van mijn gesprekken met Peter de Keizer en professor Andrea Maier begrijp ik dat wetenschappers inderdaad nog zoeken naar de timing van het toedienen van die medicatie. Te vroeg beginnen is inderdaad niet altijd aan te raden!

      Peter

      • Mario 23 november 2021 at 16:08 - Reply

        Hey Peter
        Als het aan mij ligt duurt het leven Eindeloos
        Wel natuurlijk met me dierbaren en in gezonde status zowel mentaal als fysiek
        Echt top dat onder andere jij en aubrey er mee bezig zijn ga zo door!
        Mvg Mario

  7. Oklee 26 september 2019 at 11:42 - Reply

    En…natuurlijk zou ik 1000 jaar willen worden. Daar doe ik alles voor. De dood is enorme verspilling, en een tekortkoming van de natuur. Er is zoveel te beleven en te ontdekken. Werken en dan twintig jaar een beetje een museumstuk zijn als gepensioneerde is toch een vreemd fenomeen. Een mens zou zelf moeten kunnen kiezen wanneer het voor hem of haar genoeg is, en invulling geven aan een zinvol, waardevol en nuttig leven in volle kracht en bij vol verstand zo lang als die mens dat wil.

  8. Manuel La Barca 7 oktober 2019 at 14:14 - Reply

    Beste Peter Joosten,

    Ik las hier (https://www.superfoodsonline.nl/supplementen/nicotinamide-riboside) over de verschillen tussen NR en NMN. Het lijkt erop dat NR beter is voor sterke anti-aging effecten, maar weet u daar meer van? Er zijn namelijk ook indicaties dat NMN juist de betere stof is.

    Kunt u advies geven?

  9. Manuel La Barca 20 januari 2020 at 17:47 - Reply

    Beste Peter Joosten,

    Ik lees veel over NAD en Q10, beide kennelijk behoorlijk belangrijke stoffen. Maar kom nu veel tegen over PQQ (https://www.superfoodsonline.nl/supplementen/pqq) en de synergetische effecten die het zou hebben met Q10 en NAD.

    Heb jij hier ervaringen mee?

    Van naturafoundation (https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/artikelen/?newsid=19804):

    De omzetting van energie in de mitochondriën is afhankelijk van redoxreacties. PQQ vormt een cofactor voor de werking van enzymen die redoxreacties catalyseren, de zogenaamde oxidoreductases. Een belangrijk voorbeeld van een oxidoreductase is glucosedehydrogenase, dat betrokken is bij de glycolyse. Ook de vier enzymcomplexen in de elektronentransportketen bevatten oxidoreductases in de vorm van membraangebonden dehydrogenases.

    Daarnaast is het mogelijk dat PQQ een belangrijke rol speelt binnen celcommunicatie. Bij dieronderzoek is naar voren gekomen dat een tekort aan PQQ kan leiden tot groeivertraging, verminderde immuunfunctie en voortplantingsproblemen. Dit doet vermoeden dat PQQ veel meer is dan een catalyst en antioxidant. Mogelijk heeft PQQ effect op PGC-1-alfa, een transciptiefactor die genen reguleert die betrokken zijn bij de energiestofwisseling. PGC-1-alfa stimuleert de vorming van NRF-1 en NRF-2, stoffen die indirect de mitochondriale eiwitsynthese stimuleren.

    Van PQQ is ook aangetoond dat het de mitochondriale biogenese stimuleert. Daarnaast reduceert PGC-1-alfa het gehalte ROS en beschermt het tegen mitochondriale toxinen. PGC-1-alfa wordt geactiveerd door AMP-kinase, dat ontstaat bij een ATP-gebrek in de spieren na inspanning. Intensief bewegen is dus een belangrijke strategie om de groei, proliferatie en genese van mitochondriën te bevorderen. Maar ook PQQ kan daaraan bijdragen

    • Peter Joosten 5 februari 2020 at 16:27 - Reply

      Hi Manuel,
      Ik volg de literatuur, maar ik heb er zelf geen ervaringen mee.
      Als iemand dit leest en zijn/haar ervaringen wil delen, heel graag!
      Peter

  10. Herman 20 november 2020 at 21:01 - Reply

    Op verschillende sites worden verschillende pillen etc aangeboden die allemaal hetzelfde beloven.
    Zo is op dit moment resveratrol erg populair, nu zie ik dat ook de budget drogisterijen verschillende preparaten aanbieden waarin dit middel zit. Ook lees ik dat alleen het middel Trans-resveratrol in verband wordt gebracht met gezondheidsvoordelen. Wat is hier van waar en wat is (merk) met het beste effect?
    Zo ook over rapamycine, welke kan ik kopen die ook echt doen wat het belooft?
    Wat weet jij en kan jij mij vertellen over C-60 olie?

    • Peter Joosten MSc 26 november 2020 at 16:24 - Reply

      Hey Herman,

      Veel vragen! Ik weet het antwoord daar niet op. Ik zou je adviseren om het boek Lifespan van David Sinclair aan te schaffen. Die geeft een goed overzicht van de stand van het onderzoek rondom deze middelen, zoals resveratrol, rapamycine, metformine en C-60.

      Succes!

      Peter

  11. Luca 20 augustus 2021 at 22:10 - Reply

    I love this site. I have absolutely no idea what people are talking bout, this language is crazy but I love the site it is about anti aging.

    • Peter Joosten MSc 23 augustus 2021 at 15:18 - Reply

      Hi Luca,

      Thanks! You can see the English version of this article here.

      Good luck,
      Peter

  12. Michael 16 februari 2022 at 18:18 - Reply

    Resveratrol is een grote grap. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23878368/

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.